(سوال) آیا برگزاری و اشتراک فاتحه داری و فاتحه خوانی صحیح است؟ 

(جواب) ما مسلمانان در تمامی امورات دینی خود تابع پیامبر صلی الله علیه وسلم هستیم، بنابراین در مورد مراسم تعزیه برای میت نیز بایستی تابع رسول الله صلی الله علیه وسلم بود، از طرفی هرگز پیامبر صلی الله علیه وسلم برای وفات یکی از مسلمانان یا اصحابش مراسم تعزیه در مسجد یا خانه نگرفته اند و فاتحه نخوانده اند، همچنین خلفای راشدین و ائمه ی اربعه (امام ابوحنیفه رحمه الله و امام مالک و شافعی و احمد رحمهم الله) هیچکدام برای مردگان مراسم تعزیه در مسجد یا خانه را جایز ندانسته اند. پس این مراسمات که متاسفانه اکنون در جامعه ی مسلمانان انجام می پذیرد، جزو بدعتهایی هستند که بیشتر از رسوم و فرهنگ شیعیان و اهل کتاب هستند که به مرور وارد رسومات مسلمانان شده اند.

نکته ی مهم: هیچ عملی عبادی در نزد الله تعالی مقبول نیست مگر اینکه حتما هر دو شرط زیر را با هم داشته باشد:

1- عملی که انجام می دهد، باید بگونه ای باشد که بر طبق تعریف شرع باشد و کیفیت آنرا شارع تعیین نموده باشد. (یعنی نمی توان خود و از روی هوی و هوس و یا چیزهایی که نزد خودمان نیک و پسندیده هستند، عمل را انجام دهیم)

2- باید آن عمل را فقط برای رضای الله تعالی و برای او انجام دهد. (یعنی نباید در عمل خود مرتکب ریا یا شرک گردد.)

دلیل این نکته ی مهم هم اینست:

پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:

« ..... فعلیکم بسنتی و سنة الخلفاء الراشدین المهدیین،تمسکوا بها وعضوا علیها بالنواجذ،وایاکم و محدثات الامور فان کل محدثة بدعه،وکل بدعة ضلالة».( ابو داوود -امام احمد-ترمذی- ابن ماجه- صحیح).

یعنی: ...پس بر شما باد به پیروی از طریقهء من، و طریقهء خلفای راشدین که آنها هدایت کنندگان اند، بر آن با دندانهای کرسی خویش گزیده و آنرا محکم گیرید، و بر شما باد که از امور بدعت دوری کنید، زیرا هر امر نوپیدایی گمراهی در پی دارد.

عبداﷲ بن عمر رضی ﷲ عنهما گفته است:«کل بدعة ضلالة وإن رآها الناس حسنة»

«هر بدعتی گمراهی است اگر چه مردم آنرا خوب ببینند».( دارمی آن را با سند صحیح روایت کرده است)

از این دو حدیث در می یابیم که هر عملی را باید بدون کم و کاست و اضافه، همانگونه که بر وفق سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم و خلفای راشدین است انجام دهیم، و اگر خودمان آنرا تغییر دهیم هرچند که به ظاهر امر پسندیده و نیکویی باشد، باز آن عمل باطل خواهد بود و هیچگونه اجری نخواهد داشت.

همچنین الله تعالی می فرماید:
«وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء»(بینه 5)

یعنی: و به آنها دستورى داده نشده بود جز اینکه خدا را بپرستند در حالى که دین خود را براى او خالص کنند و از شرک به توحید بازگردند.

پس هر عبادتی باید خالی از ریا و شرک باشد وگرنه باطل می شود.

حال با توجه به نکات مهم فوق، باید بنگریم که آیا مراسمات تعزیه و فاتحه خوانی و مراسم سوم , هفتم و چهلم و سالگرد را شرع اجازه داده است، یعنی شرط اول برقرار است؟

اگر به سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم و خلفای راشدین و اصحاب و یاران بزرگوار ایشان نگاه کنیم، می بینیم که آنها هرگز چنین مراسماتی را نداشته اند و قطعا و بدون شک اگر در اینگونه مراسمات خیر و ثوابی بود، آنها از ما جلو می افتادند و آنرا برگزار می کردند، ولی یاران پیامبر صلی الله علیه وسلم حاضر نبودند که چیزی را بر خلاف سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم انجام دهند، پس ما نیز بمانند اصحاب ایشان مقید به پیروی از سنت پیامبرمان صلی الله علیه وسلم مراسم تعزیه و فاتحه خوانی را در خانه یا منزل انجام نمی دهیم.

فقط کافیت تا همسایگان و برادران و خواهران متوفی، برای خانواده ی او (میت) غذا درست کنند زیرا خانواده ی میت به سبب غم و اندوه فرصت نمی کنند غذا درست کنند، و اقارب و خویشاوندان نیز هرگاه خانواده ی میت را دیدند (در خیابان یا بازار یا از طریق تلفنی) به آنها تسلیت می گویند و نیازی نیست تا در مکانی مانند خانه یا مسجد گردهم آیند و تا سه روز فقط فاتحه بخوانند و لباس سیاه بپوشند، و مراسم چهلم برگزار کنند، براستی که این اعمال از سنت پیامبرمان صلی الله علیه وسلم نیست بلکه بدعت است و بدعت حرام است.

والله اعلم