(سوال) آیا جهاد بر زنان هم فرض هست؟ 

(جواب) جهاد دو حالت دارد 

1 – فرض کفائی  2- فرض عین

1-    فرض کفائی: جهاد زمانی فرض کفائی می باشد که خلیفه مسلمانان برای حمله بر سرزمین های کفار نیرو بفرستد، بجز گروهی که به جهاد سوق داده می شوند، چنین جهاد بر سائرین فرض کفائی است.

         چنین شرایطی در زمان خلافت اسلامی بوده است، و اما امروز کفار و یا مزدوران آنها بر جوامع بشری حکم روایی دارند و همیشه مسلمانان اند که از طرف کفار مورد تجاوز قرار میگیرند در چنین وضعی جهاد فرض عین می باشد.

2-    فرض عین: وقتیکه کفار بر سرزمین مسلمانان حمله کند بر مسلمانان همان سرزمین جهاد فرض عین میگردد، و مکلف اند که قبل از هرکاری باید در مقابل کفار بجنگند.

اگر مسلمانان مذکور کافی نبودند بر مسلمانان نزدیک شان فرض میگردد که از آنها دفاع کنند و اگر آنها نیز کافی نبودند، به دیگر مسلمانان سرایت نموده تا شرق و غرب می رسد.

- هنگامی که کفار در یکی از سرزمینهای اسلامی داخل شدند:

در این حالت، سلف وخلف، فقهای مذاهب چهارگانه ومحدّثان ومفسرین درتمام ادوار مختلف اسلامی، اتفاق نظر دارند که، جهاد در این حالت براهالی شهری که مورد تهاجم واقع شده وآنانی که مجاور ونزدیک آن قرار دارند، فرض عین است.

بگونه ای که فرزند بدون اجازه ی پدر و همسر بدون اجازه ی شوهر وبدهکار بدون اجازه ی طلبکار می تواند برای جهاد بیرون بروند.

اگر تعداد اهالی آن شهر برای مقابله کافی نبودند، یا اینکه ازخود کوتاهی وسستی نشان دادند ونشستند، آنگاه فرض عین به شکل دایره از نزدیکترین جا آغاز ودامنه ی آن گسترش می یابد. به این ترتیب اگر باز هم نزدیکترها برای مقابله کافی نبودند ویا کوتاهی کردند، دا منه ی آن فراگیر و شامل همه ی کره ی زمین می گردد.

در (حاشیه ابن عابدین 3/138) آمده است:

اگر دشمن به مرزها وثغور اسلامی حمله کرد، برآنانی که به این سرزمین نزدیک اند، جهاد فرض عین است. وآنانی که با دشمن فاصله دارند تا هنگامی که نیازی احساس نشده برآنان فرض کفایه است. اما به حضورشان نیاز بود، بدین گونه که افراد حاظر درمقابل دشمن تاب مقاومت نیاوردند یا اینکه توانایی مقابله را داشتند، اما از خود ضعف وسستی نشان دادند وبه مقاومت و جهاد نپرداختند، آنگاه جهاد برآنانی که به این گروه نزدیگترند، مانند نماز وروزه فرض عین می گردد. ونباید آن را ترک نمایند.

وبه همین ترتیب در صورت نیاز به همکاری مسلمانان مجاور آن سرزمین مورد تهاجم، به تدریج بر تمام مسلمانان شرق وغرب فرض می گردد.

علامه کاسانی (رحمه الله) در (بدائع الصنائع7/72) وابن نجیم (رحمه الله) در(البحر الرائق 5/191) و ابن همام (رحمه الله) نیز در(فتح القدیر5/191) همین فتوا را داده اند.

ابن تیمیه (رحمه الله) می گوید:

هنگامی که دشمن به سرزمین اسلام تجاوز نمود، بدون شک مقابله با دشمن به ترتیب، بر نزدیک ترین آنان واجب است. زیرا سرزمین های اسلامی، سرزمین واحدی اند. ودر چنین شرایطی اقدام سریع ورفتن به سوی دشمن واجب است. وفرزند بدون اجازه ی پدر وبدهکار بدون اجازه ی طلبکار بیرون شود ونصوص امام احمد(رحمه الله) به این مطالب صراحت دارند واین حالت بعنوان(نفیر عام) بسیج عمومی برای پیکار دشمن شناخته شده است.

اما در خصوص جهاد زنان:

اصل آنست که جهاد بر زن واجب نیست،زیرا از جمله شروط جهاد مذکر بودن است،خلیل می گوید: (و جهاد) با مرض و کودک و جنون و کور و فلج و زن بودن ساقط می شود( فرض نخواهد بود)

(ولی) براستی که هرگاه دشمن یورش بردند و (مردها) بدون مشارکت زنان توانایی دفاع نداشتند، بر آنها واجب است.

اما در مورد مطلق جواز جهاد برزنان؛جهاد برای آنها مباح است،از نسیبة مادر عماره انصاری رضی الله عنها ثابت شده است که او در جنگ احد جهت دفاع از پیامبر صلی الله علیه وسلم مشارکت داشت و در صحیح بخاری از انس رضی الله عنه آمده که گفت: هنگامی که مردم در روز احد از اطراف نبی اکرمصلی الله علیه وسلم  پراکنده شدند،..

راوی می گوید: عایشه دختر ابوبکر و ام سُلیم رضی الله عنهما را دیدم که لباسهایشان را بالا زده بودند طوریکه خلخالهای ساق پایشان را مشاهده می کردم. (این حادثه قبل از نزول آیه حجاب بود). و غیر او (راوی) گفته اند: آنان مشک های آب را بر دوش خود حمل می کردند و به مردم، آب می دادند و بر می گشتند. باز آنها را پر از آب کرده، دوباره می آمدند و به مردم، آب می دادند.

و شکی نیست که این عمل جهاد است.

ولی نباید تصور شود که زنان در جهاد باید در هر چیزی همانند مردان باشند.و نیاز دارند که بیشتر از مردان خود را بپوشانند و از آثار فتنه و همانند آن دور باشند.

 والله اعلم