(سوال) حکم نشستن در مسجد برای تعزیه و مجلس ترحیم چیست؟

(جواب) نشستن برای تعزیه و برگزاری مجلس ترحیم چه در مسجد باشد یا خانه یا مکان دیگری، بدعتی نو پیدا در دین است؛ به دلیل حدیث جریر بن عبدالله بجلی رضی الله عنه که می گوید : « کُنَّا نَعُدُّ الِاجْتِمَاعَ إِلَی أَهْلِ الْمَیِّتِ وَصَنِیعَةَ الطَّعَامِ بَعْدَ دَفْنِهِ مِنْ النِّیَاحَةِ» مسند أحمد (6866).

یعنی : «ما اجتماع کردن برای خانواده میت و درست کردن غذا برای عزاداران را بعد از دفن میت جزو نوحه بحساب می آوردیم».

در این حدیث به دو مورد مهم اشاره دارد که مسلمانان بایستی از آن پرهیز کنند :

1- اجتماع کردن در هر مکانی چه مسجد و چه منازل جهت عزا.

2- درست کردن غذا برای عزاداران و پذیرایی از آنها.

حدیث اشاره دارد به اینکه اجتماع کردن برای عزا و درست کردن غذا برای عزادران نوعی از نوحه سرایی است و نوحه حرام است.

امام نووی رحمه الله در "المجموع" (5/306)

کتاب دایرة المعارف فقهی "الموسوعة الفقهیة" (12/189).

همچنین علامه ابن عثیمین در این باره می گوید : «اجتماع کردن جهت تعزیه در منزل یکی از افراد مصیبت دیده، بدعت است و اگر علاوه بر این اجتماع برای عزاداران عذا نیز تهیه شود جزو نوحه بحساب می آید، در حالیکه بسیاری از اهل علم نوحه را جزو گناهان کبیره حساب کرده اند» "مجموع الفتاوی" شیخ ابن عثیمین صفحه 371 سوال 328.

پس در اینجا دو امر قابل ذکر است :

اول : رفتن به نزد خانواده متوفی، این مشروع نیست، مگر آنکه گفته شود که چون از بستگان نزدیک است اگر نرود خطر قطع صله رحم درکار باشد.

دوم : نشستن (در مکانی) جهت استقبال از کسانی که بقصد تعزیه می آیند، این کار اصلی (در دین) ندارد، بلکه بعضی از سلف آنرا نوعی نوحه بشمار آوردند». "مجموع الفتاوی" (17/343).

و باز گفتند : «تعزیه داخل مسجد نامشروع است، چرا که مساجد برای تعزیه بنا نشده اند، بلکه برای نماز و قرائت قرآن و ذکر و یا خدا و امثال اینها بنا شده اند، و هرکس بخواهد برای تعزیه در داخل مسجد صندلی بچیند، باید وی را منع کرد، زیرا موجب همهمه و بی نظمی در آنجا خواهد شد..». "مجموع الفتاوی"(17/354).

و اما روایتی که ابوداود از عایشه رضی الله عنها آورده که گفت : « لَمَّا قُتِلَ زَیْدُ بْنُ حَارِثَةَ وَجَعْفَرٌ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَوَاحَةَ جَلَسَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی الْمَسْجِدِ یُعْرَفُ فِی وَجْهِهِ الْحُزْنُ» أبو داود (3122).

یعنی : «وقتی زید بن حارثه و جعفر (بن ابی طالب) و عبدالله بن رواحه کشته شدند، رسول خدا صلی الله علیه وسلم در مسجد نشست و در چهره او حزن و ناراحتی پیدا بود».

نشستن پیامبر صلی الله علیه وسلم برای آن نبود که مردم برای تعزیه و عرض تسلیت خدمت ایشان بیایند، علامه عبد المحسن العباد در شرح حدیث ابوداود می گوید : «در این حدیث دلیلی مبنی بر نشستن و استقبال از عزاداران وجود ندارد، پیامبر صلوات الله وسلامه وبرکاته علیه در مسجد نشست چون از (خبر وفات آن سه تن) متاثر و ناراحت شدند، و چه بسا به این خاطر نشستند چون در نشستن برای انسان نوعی راحتی وجود دارد، چرا که نشستن از ایستادن برای جسم آدمی بهتر است».

خلاصه اینکه : گردهم آمدن برای تعزیه و مجالس ترحیم بدعتی در دین است، چه در مسجد باشد یا غیر آن ..

والله اعلم