(سوال) بیت المعمور، بیت العزة، سدرة المنتهی و لوح محفوظ چیست ؟

(جواب) این مسائل جزو امورات غیبی هستند و ما مسلمانان به اندازه ای در مورد غیبیات اطلاع داریم که خدا و رسول خدا صلی الله علیه وسلم به ما بازگو کرده اند نه بیشتر..

پس در مورد بیت المعمور و بیت العزة و سدرة المنهی و لوح محفوظ اطلاعات زیادی نداریم و جز ذات پاک الله تعالی کسی از آنها اطلاق کاملی ندارد، پس بهتر است زیاد در این مسائل وارد نشویم زیرا به جایی نمی رسیم، از طرفی خداوند متعال در قیامت از ما نمی پرسد که مثلا بیت المعمور چیست و کجاست؟ بهتر است بجای پرداختن به این مسائل به یادگیری فقه و عقیده بپردازیم که منفعت آن مستقیما برای دنیا و آخرتمان خواهد رسید.

اما از باب اختصار مطالبی را در ارتباط با آنها ذکر می کنیم:

بیت المعمور: یعنی‌ خانه‌ آبادان‌. که‌ در آسمان‌ هفتم‌ است‌ و خدای‌ عزوجل‌ در آن ‌مورد پرستش‌ قرار می‌گیرد و فرشتگان‌ آن‌ را با عبادت‌ و نیایش‌ خود آباد می‌دارند و به دور آن طواف می کنند و در آن پروردگارشان را بندگی می کنند، هرگاه از آن خارج شود تا روز قیامت نوبت بازگشت به آنها نمی رسد. شایان‌ ذکر است‌ که‌ «بیت‌المعمور» به‌ ازای‌ خانه‌ کعبه‌ قرار دارد چنان‌که ‌در حدیث‌ طولانی اسراء که شیخین از حدیث مالک بن صعصعه رضی الله عنه روایت کرده اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: 
«سپس بیت المعمور را به من نشان دادند گفتم: ای جبریل این چیست؟ گفت: این بیت المعمور است. هر روز هفتاد هزار ملائکه داخل آن می شوند و هنگامی که از آن خارج می شوند دیگر برای بار دیگر در آن باز نمی‌گردند». بخاری (3207) ، ومسلم (164)

بیت العزة: کیفیت آن مشخص نیست، فقط می دانیم که در آسمان اول یا همان آسمان دنیا قرار گرفته است، و مشهور است که خداوند تبارک و تعالی در شب قدر قرآن را به بیت العزة نازل فرمود و سپس در طول بیست و سه سال از بیت العزه بر پیامبر صلی الله علیه وسلم نازل شد. چنانکه از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که گفت: « فصل القرآن من الذکر ، فوضع فی بیت العزة فی السماء الدنیا ، فجعل جبریل علیه السلام ینزله على النبی صلى الله علیه وسلم ، ویرتله ترتیلا » مستدرک حاکم (2835).

یعنی: قرآن از لوح محفوظ جدا گشت و در بیت العزه که در آسمان دنیاست قرار گرفت، و سپس جبریل علیه السلام آنرا (به مرور) بر پیامبر صلی الله علیه وسلم نازل کرد و آیات آنرا برایش بصورت ترتیل تلاوت کرد».

سدرة المنتهی: خداوند می‌فرماید: « وَلَقَدْ رَآَهُ نَزْلَةً أُخْرَى (13) عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى (14) عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى (15) إِذْ یَغْشَى السِّدْرَةَ مَا یَغْشَى (16) مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى (17) لَقَدْ رَأَى مِنْ آَیَاتِ رَبِّهِ الْکُبْرَى» (النجم / 13-18)

«او که بار دیگر وی را دیده است * نزد سدره المنتهی * بهشت که مأوی متقیان است در کنارش است * در آن زمان چیزهایی سدره را در برمی‌گیرد بود که در برگرفته * چشم محمد منحرف نشده و به خطا نرفته و سرکشی نکرده است * او بخشی از نشانه‌های بزرگ و پروردگارش را مشاهده نمود». 

و در صحیح مسلم و مسند احمد از عبدالله بن مسعود روایت شده است: «سفر رسول خدا صلی الله علیه وسلم در اسراء و معراج به سدره المنتهی ختم شد و آن در آسمان هفتم است. هر چه از زمین بالا رود، همانجا متوقف می‌گردد و هر چه به زمین فروآید نیز از آن سرچشمه می‌گیرد [إِذْ یَغْشَى السِّدْرَةَ مَا یَغْشَى] {النَّجم:16} « در آن هنگام که چیزى [نور خیره کنندهاى] سدرة المنتهى را پوشانده بود ».

در صحیحین در حدیث اسراء از ابوذر غفاری نقل شده که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: «سپس مرا بردند تا به سدره المنتهی رسیدیم. رنگ‌هایی بر آن بود که ندانستم چیست». در روایت مسلم آمده است:

«وقتی به دستور خدا چیزهایی آن را احافظه نمود، تغییر کرد. به حدی که هیچ کس از بندگان خدا نمی‌تواند زیبایی و جمالش را وصف نماید».

و در صحیحین از حدیث مالک، در حدیث معراج از رسول خدا صلی الله علیه وسلم روایت‌شده که فرمودند:

«سدره المنتهی به من نشان داده شد. کُنارش(میوه‌هایش) همچون کوزه‌های هَجَر و برگش همچون گوش‌های فیل بود زیر آن چهار رود جریان داشت، دو رود آشکار و دو رود پنهان، از جبرئیل پرسیدم. (هجر روستایی در نزدیکی مدینه بوده است که در آنجا کوزه‌هایی ساخته می‌شده که مردم مدینه آن را جهت نقل آب مورد استفاده قرار می‌داده‌اند)

لوح محفوظ: کیفیت آن مشخص نیست، فقط می دانیم که الله تعالی هرآنچه را که در کائنات رخ داده یا خواهد داد را در آن نوشته است و حتی قرآن کریم نیز در آن ثبت شده است. ولوحی‌ که‌ از دسترس‌ شیطان‌ محفوظ و مصون ‌می‌باشد.

خداوند متعال در سوره ی بروج می فرماید: « بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِیدٌ» بلکه این قرآنی است که معانی و مفاهیم آن بزرگ و زیاد است و خیر و دانش فراوان دارد، « فِی لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ» در لوح محفوظ جای دارد و در آن جا از هر گونه تغییر و کاستی و از شیطان ها محفوظ است. و آن لوحی است که خداوند همه چیز را در آن ثبت و ضبط کرده است. و این بر بزرگی و اهمیت مقام والای قرآن دلالت می نماید.
(تفسیر سعدی)

والله اعلم