اطمینانِ به رای و آرامش یافتن به آن باعث نمی‌شود یک رای حق باشد؛ ممکن است انسان کفر ورزد و به کفر خود آسوده خاطر باشد:

{...وَلَكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ...} [نحل/106]

«... اما آنکه سینه‌اش به کفر گشاده گردد، خشم الله بر آنان است...».

.........................................

ذکرِ بسیار سبب آرامش قلب است. اما اگر کسی با وجود بسیار ذکر گفتن به آرامش دست نیافت، به سبب آن است که زبانش ذکر می‌کند و قلبش غافل است، و همیشه پاداش از جنس کار است:

{...أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ} [رعد/28]

« آگاه باشید که با یاد الله دل‌ها آرامش می‌یابد.»

.........................................

یکی از اسباب نزولِ بلا، غفلت انسان نسبت به پروردگار است. در نتیجه خداوند او را دچار بلا می‌کند تا دوباره به سوی او بازگردد و مدت بیشتری بر راه غفلت نماند:

{فَلَوْلا إِذْ جَاءهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُواْ...} [انعام/43]

«پس چرا هنگامی که عذاب ما به آنان رسید تضرع نکردند [و به سوی خداوند بازنگشتند]؟».

.........................................

بی بند و بار، معتدل را «تندرو» می‌خواند و تندرو، معتدل را «بی بند و بار» می‌نامد. میانه‌روی را بر اساس آنچه خود هستند می‌سنجند، نه بر اساسِ موازین شریعت.

{ وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا...} [بقره/143]

«و اینگونه شما را امتی میانه قرار دادیم...».

.........................................

یکی از نشانه‌های اعتدال این است که انسان‌های بی بند و بار، آن را تندروی بنامند.

.........................................

ذکر، یکی از آسان‌ترین، و در عین حال از محکم‌ترین راه‌های رابطه با الله است. خداوند متعال می‌فرماید:

{فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ...} [بقره/152]

«پس مرا یاد کنید [تا] شما را یاد کنم...».

و الله متعال در حدیث قدسی می‌فرماید: «اگر مرا در نفس خود یاد کند او را در نفس خود یاد می‌کنم، و اگر مرا در میان جمعی یاد کند، او را در جمعی بهتر یاد خواهم کرد» [مسلم].

.........................................

اگر ستم فراگیر شود، فتنه‌ها نیز فراگیر خواهند شد، و نمی‌توان فتنه‌ّها را دفع نمود مگر با دفع اسبابِ آن:

{وَاتَّقُواْ فِتْنَةً لاَّ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمْ خَآصَّةً...} [انفال/25]

« و از فتنه‌ای بترسید که تنها به ستمگرانِ شما نمی‌رسد...».

.........................................

بسیاری از مردم فتنه‌های پنهان را نمی‌بینند و به همین سبب در موردِ آن سهل انگاری می‌کنند، در حالی که فتنه‌های پنهان مقدمهٔ فتنه‌های بزرگِ آشکار است.

رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «از فتنه‌های پنهان و آشکار به الله پناه برید» [مسلم].

.........................................

گره دشواری‌ها را نمی‌گشاید مگر کسی که آن را مقدر نموده. از بزرگترین اسباب فَرَج، بزرگداشت الله با ذکر و تسبیح و سجده برای اوست:

{فَلَوْلَا أَنَّهُ كَانَ مِنْ الْمُسَبِّحِينَ (143) لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ} [صافات/143-144]

«و اگر او از جملهٔ تسبیح کنندگان نبود (143) قطعا تا روزی که برانگیخته می‌شوند در شکم آن [ماهی] می‌ماند».

.........................................

عمل نیک برکتی دارد که به صاحب آن خواهد رسید؛ اما اگر انسان برکت عمل صالح را در خود و مال و خانواده‌اش ندید باید در نیت خود دقت کند.