بسیار پیش می‌آید کسانی که قصد انکار منکر را دارند خود باعث انتشار آن می‌شوند. به برخی از منکرات نباید هیچ اشاره‌ای کرد تا دیگران از آن باخبر نشوند.

.........................................

ستمگران به «دروغ»، دلسوزان را به بدی‌ها متهم می‌کنند و به «راستی» خود آن را انجام می‌دهند. فرعون موسی ـ علیه السلام ـ را به جادوگری متهم کرد سپس خود علیه موسی از جادو استفاده کرد!

.........................................

یکی از نشانه‌های عدمِ توفیقِ بنده از سوی خداوند، این است که او را از سنگی در بنای امت، به سنگی در جلوی راه صادقان تبدیل کند.

.........................................

ممکن است خداوند کسی را که بسیار گناه می‌کند پوشیده دارد، اما کسی را که کم گناه کرده است رسوا کند. زیرا شخص اول عیب مردم را پوشانده و خداوند نیز او را پوشانده است، و شخص دوم مردم را رسوا کرده و خداوند نیز همان عیب اندک او را برملا ساخته است.

.........................................

قرآن باعث یکی شدن دل‌ها می‌شود نه تفرقه و اختلاف، اما اگر قلب‌ها در مورد آن دچار تفرقه شد حتما به سبب جهل و هوای نفس است.

رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «تا وقتی که دل‌هایتان یکی است قرآن بخوانید، پس هرگاه دچار اختلاف شدید، برخیزید» [بخاری].

.........................................

کسی از ریا رنج نمی‌برد مگر به سبب آنکه عبادت پنهانی‌اش کم است.

.........................................

تدبّر قرآن باعث ثباتِ قلب و درستیِ رای و در امان ماندن از هوای نفس است:

{...كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ...} [فرقان/32]

«...[قرآن را] اینگونه [نازل کردیم] تا قلبت را به واسطهٔ آن استوار گردانیم...».

.........................................

خداوند در قرآن «نفس» را نکوهیده و «عقل» را ستایش کرده است. زیرا همیشه بلای عقل‌ها به سبب هوای نفس است. در واقع نفس، آرای انسان را آلودهٔ خواسته‌های خود می‌کند و او را به گمراهی می‌کشاند:

{...إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ...} [یوسف/53]

«...چرا که نفس قطعا به بدی امر می‌کند... ».

.........................................

نفس توانایی تشخیص میزان بدی گناهان را ندارد، زیرا ممکن است گناهی بس بزرگ را کوچک شمرده و خود را اهل تسامح و مدارا به حساب آورد و مخالفان را تندرو و خشک.

انس بن مالک ـ رضی الله عنه ـ [خطاب به تابعین] می‌گوید: «شما کارهایی را انجام می‌دهید که به گمان خودتان باریک‌تر از مو هست، اما ما در زمان رسول خدا ـ صلی الله علیه وسلم ـ آن را از مهلکات می‌دانستیم».

.........................................

عاقل به حرف مردم دربارهٔ دیگران گوش نمی‌سپارد زیرا سینهٔ انسان تنگ‌تر از آن است که کینهٔ مردم را تحمل کند.

رسول خدا ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «کسی دربارهٔ کسی دیگر از یارانم چیزی به من نرساند چرا که دوست دارم با سینه‌ای سالم [از کینه] به نزد شما بیایم» [مسند احمد. علامه احمد شاکر آن را حسن می‌داند].