الاعتصام
استقامت باعث در امان ماندن بنده از عوارضِ مرگِ ناگهانی است، زیرا در این صورت همیشه و در همه حال آمادهٔ مرگ خواهد بود، چرا که انسان نمیداند قیامتش کی برپا میشود. الله متعال خطاب به پیامبرش میفرماید:
{فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَكَ...} [هود/112]
«پس همانطور که دستور یافتهای استقامت کن و هرکه با تو توبه کرده [نیز چنین کند]».
.......................................
وقتی مال انسان بسیار باشد، آرزو و امیدش هم بیشتر میشود و گمان میکند با ثروتش ماندگارتر خواهد شد، غافل از اینکه خداوند عمر ثروتمند را به خاطر ثروتش طولانیتر نمیکند و عمر فقیر را به سبب فقرش کوتاهتر نمیکند:
{يَحْسَبُ أَنَّ مَالَهُ أَخْلَدَهُ} [همزه/3]
«گمان میکند که مالش او را جاودان ساخته است».
.......................................
ثابت نشده که عمر ـ رضی الله عنه ـ در دوران جاهلیت دختر خود را زنده به گور کرده باشد و این داستان هیچ اصلی ندارد. دختر وی حفصه در دوران جاهلیت به دنیا آمد، اما با این وجود زنده ماند و سپس رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ در مدینه با وی ازدواج نمود.
.......................................
محبتی که مردم نسبت به کسی دارند، توسط خداوند از آسمان نازل شده، و مردمِ زمین نمیتوانند آن را به زور به وجود بیاورند. در حدیث آمده که در آسمان ندا زده میشود: «همانا الله فلانی را دوست دارد، پس او را دوست بدارید» [بخاری].
.......................................
بهترین حیاء، حیای زنان است، تا جایی که حیای بهترین پیامبران ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ را با حیای زنان مثال زدهاند:
«پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیش از دوشیزهای که در پردهاش بود، حیا داشت» [بخاری و مسلم].
.......................................
کتمان حق هنگامی که مردم به آن نیاز دارند، از بزرگترین انواع ظلم است و حکم کسی که حق را کتمان کند مانند کسی است که باطل گفته باشد:
{...وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَادَةً عِندَهُ مِنَ اللّهِ...} [بقره/140]
«...و چه کسی ستمگرتر از کسی است که شهادتی از الله را نزد خود پوشیده دارد؟...».
.......................................
سعی نکن کسی را که مورد تهمت قرار گرفته نزد کسی که اصلا از تهمت اطلاعی ندارد تبرئه کنی، زیرا با این کار تهمت را به کسانی که آن را نشنیدهاند میرسانی و مرتکب گناه انتشار آن میشوی، در حالی که قصدت دفاع از آبروی او بود!
.......................................
خود را درگیر فهماندن حق به کسانی مکن که تا آن را به چشم نبینند، نمیپذیرند. در مورد آنچه نمیتوانی در تاریکی وصفش کنی، بگذار خورشید بر آن طلوع کند و مردم خود آن را ببینند.
.......................................
برای کسی که مدتی طولانی در تاریکی زندگی کرده است، دیدن نور سخت است، و برای کسی که مدت زیادی نشسته، ایستادن دشوار است، و هر که مدتی طولانی در ذلت زندگی کند، عزت را سخت خواهد یافت.
.......................................
وقتی بلا به اوج خود برسد، یعنی فرج و تمکین نزدیک است؛ زیرا خداوند کسی را بر حق قدرت نمیدهد مگر آنکه او را از گناهانش سبک کند، چرا که گناه سنگین است و صاحب خود را حتی اگر بالا رود، سرنگون میکند.