الاعتصام
ایمان به خالق با نیکی به مخلوق کامل می‌شود. پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید:
«کامل‌ترین مومنان از نظر ایمان، بهترینِ آنان از نظر اخلاق است...» [ابوداوود و ترمذی].
.......................................
حق هر چه هم در ذات خود قوی باشد برای آنکه تاثیر بگذارد باید صاحبش نسبت به آن اطمینان داشته باشد. الله متعال [خطاب به موسی علیه السلام] می‌فرماید:
{...فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ...} [اعراف/145]
«... پس آن [الواح تورات] را محکم بگیر...»
و [خطاب به بنی اسرائیل] می‌فرماید:
{...خُذُواْ مَا آتَيْنَاكُم بِقُوَّةٍ...} [بقره/63]
«...آنچه را به شما داده‌ایم محکم بگیرید...»
و [خطاب به یحیی علیه السلام] می‌فرماید:
{...خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ...} [مریم/12]
«... کتاب را محکم بگیر...»
.......................................
زیاده‌روی در انکارِ منکر به صورت پنهانی باعث زیاد شدن فساد علنی می‌شود، و زیاده‌روی در انکار منکر به صورت علنی باعث فساد پنهانی می‌شود. تنها «اعتدال» است که بیماری فسق و نفاق را درمان می‌کند.
.......................................
یکی از لغزشگاه‌های علما هنگام اختلاف حکومت‌ها این است که هر عالمی به نام خداوند از حاکم خود حمایت کند و برای غیر الله از کتاب الله دلیل بیاورد، و حق همهٔ امت را به یک شخص یا یک حکومت محدود نماید.
.......................................
حرام‌ترین مال، مالی است که عالم برای سکوت در برابر باطل می‌گیرد. چنین مالی از ربا حرام‌تر است زیرا ربا ستمی خاص است و سکوت در برابر ظلم، ستمی است فراگیر:
{سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ...} [مائده/42]
«پذیرا و شنوای دروغ هستند [و] بسیار مال حرام می‌خورند...»
.......................................
هنگام بیان حق از دشمنی کسی نگریز که در دشمنی با الله گرفتار خواهی شد.
.......................................
هر کس با داشتن چیزی بر الله تکبر بورزد، الله با همین چیز او را مجازات خواهد کرد؛ فرعون با جریان رودها از زیر قصرهایش تکبر می‌ورزید:
{...وَهَذِهِ الْأَنْهَارُ تَجْرِي مِن تَحْتِي...} [زخرف/51]
«... و این رودها از زیر [قصرهای] من در جریان است...»
بنابراین خداوند همان آب را بر رویش جاری کرد:
{...فَغَشِيَهُم مِّنَ الْيَمِّ مَا غَشِيَهُمْ} [طه/78]
«... پس آنچه از دریا آنان را فرو پوشیانید، فرو پوشانید».
.......................................
جلوه دادن حرام‌ها به صورت مباحات روشی است که ابلیس آن را با آدم آغاز کرد و نسل شیطان نیز پس از او از این روش پیروی می‌کنند:
{فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَّا يَبْلَى} [طه/120]
«پس شیطان او را به وسوسه انداخت و گفت: ای آدم آیا تو را به درخت جاودانگی و ملکی که زایل نمی‌شود راهنمایی کنم؟»
.......................................
انجام دادن گناه نزد الله آسان‌تر از متهم کردن بی‌گناهان است:
{وَمَن يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا} [نساء/112]
«و هر کس خطا یا گناهی مرتکب شود سپس آن را به بی‌گناهی نسبت دهد قطعا بهتان و گناه آشکاری به دوش کشیده است».
.......................................
کاری که خداوند با ظالم می‌کند سخت‌تر از کاری است که ظالم با مظلوم می‌کند، زیرا خداوند همهٔ ستم‌هایی که وی انجام داده را در یک روز جمع می‌کند [و او را به مجازات می‌رساند]. در اثر آمده که:
«روز [مجازات] مظلوم بر ظالم، سخت‌تر از روز [ستم] ظالم بر مظلوم است».