(سوال) یکی از نشانه های احادیث ضعیف و دروغین چیست ؟

(جواب) علمای محدث فرموده اند که یکی از علامتهای احادیث دروغ و ساختگی اینست که مثلا به ازای یک عمل کوچک، اجر و ثواب بسیار فراوانی در نظر گرفته می شود. مثلا حدیث جعل می کنند که هرکس فلان ذکر را بخواند آنقدر ثواب می برد (که گاهی ثواب آنرا از ثواب نماز و حج و جهاد هم بیشتر ذکر می کنند!!).

برای نمونه احادیث:

- «من اغتسل من الجنابة حلالا أعطاه الله عزوجل مائة قصر من درة بیضاء وکتب له بکل قطرة ثواب ألف شهید». الموضوعات 2/84.

یعنی: هر کس غسل جنابت حلال را بجای آورد، خداوند عزوجل یکصد قصر ساخته شده از گوهر سفید به او عطاء می کند و بخاطر هر قطره آب، ثواب هزار شهید برای او می نویسد!

- و حدیث «إن شهر رجب عظیم، من صام منه یوما کتب الله له صوم ألف سنة ومن صام یومین کتب له صیام ألفی سنة، ومن صام ثلاثة أیام کتب له صیام ثلاثة آلاف سنة، ومن صام من رجب سبعة أیام أغلقت عنه أبواب جهنم، ومن صام ثمانیة أیام فتحت له أبواب الجنة الثمانیة یدخل من أیها شاء ومن صام منه خمسة عشر یوما بدلت سیئاته حسنات ونادى مناد من السماء قد غفر لک فاستأنف العمل ومن زاد زاده الله عز وجل». الموضوعات 2/84، 85.

یعنی: براستی که ماه رجب ماه بزرگی است، هر کس یک روز از آن را روزه بگیرد خداوند روزه ی هزار سال، و هر کس دو روز روزه بگیرد روزه ی دو هزار سال، و هر کس سه روز روزه بگیرد روزه ی سه هزار سال را برای او مینویسد! وهر کس هفت روز از رجب روزه بگیرد درهای جهنم بر او بسته، و هر کس هشت روز روزه بگیرد درهای هشتگانه ی بهشت بر او باز میشود تا از هر کدام بخواهد داخل گردد. وهر کس پانزده روز از رجب روزه بگیرد بدیهایش به نیکی تبدیل و ندا دهنده ای از آسمان ندای دهد که تو کاملاً بخشیده شده ای، پس از نو عمل را شروع کن و هر چقدر بیشتر کنی خداوند عزوجل برآن می افزاید.

- و حدیث «من عطس فقال: الحمد لله على کل حال ما کان من حال وصلى الله على محمد وعلى أهل بیته أخرج الله من منخره الأیسر طائرا یقول اللهم اغفر لقائلها».

یعنی: هر کس عطسه کند و بگوید: الحمد لله علی کل حال و صلی الله علی محمّد و علی اهل بیته، خداوند از سوراخ راست بینی او پرنده ای را بیرون می آورد که میگوید: پروردگارا گوینده ی این سخن را ببخش.
این گونه حدیث ها بیشتر آبروی اسلام را می برد .

از این قبیل، هزاران روایت دروغ وجود دارد که همه ی آنها به این شیوه ی ساده لوحانه بخاطر عمل کمی ثواب زیادی را بیان نموده اند، که گاها برای بعضی از عبادات بزرگ مانند نماز هم چنین چیزی نمی بینیم! بدون تردید این امر، فاسد کننده ی اعتقاد است، زیرا در نهایت منجر به سبک و خوار شمردن عمل به شریعت و نفی هدف و حکمت خالق میگردد. بلکه وجود این احادیث واهی بجایی می رسند که شخص انجام تکالیف دیگر را بر خود ساقط می کند، چرا که او گمان می برد با انجام اعمال کم و آسان، ثواب عظیمی بدست خواهد آورد که دیگر او را بی نیاز خواهد کرد!

و کسانی که این احادیث دروغین را جعل می کنند، کسانی هستند که به ظاهر خیرخواهان دین هستند که احادیثی را در باره ی فضایل اسلام و آنچه مربوط به آنست، و زهد در دنیا و همانند آنها را جعل می کنند و هدفشان از این کار ترغیب نمودن مردم به دین و زاهد بودن آنها در دنیاست.

مثلا شخصی بنام «میسره بن عبد ربه» از چنین کسانی بوده است. ابن حبان در کتاب «الضعفا» از ابن مهدی روایت می کند: «به میسره بن عبد ربه گفتم: این احادیث را از کجا آورده ای؟! (مثلا) کسی که فلان سوره را بخواند فلان ثواب به وی میرسد!؟ (میسره) گفت: آن احادیث را وضع کرده ام تا مردم را به اعمال نیک ترغیب نمایم!».

بیشتر این افراد از عارفان و متصوفان هستند و به منظور ترغیب مردم به کارهای نیک احادیثی را به دروغ به پیامبر صلی الله علیه وسلم نسبت داده اند. 
(نگاه کنید به: تیسیر مصطلح الحدیث، ص 75).
خداوند توفیق عمل به کتاب الله و سنت پاک رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم را به ما و شما عطا گرداند .

والله اعلم