الاعتصام
" امام ابوحنیفه رحمه الله و علت بیان نشدن رفع الیدین از سوی ایشان "
معلوم نیست که آیا احادیث رفع یدین به امام ابوحنیفه رحمه الله رسیده اند یا خیر؟ اما آنچه که واضح است اینست که این احادیث به اتباع و علمای تابع ایشان رسیده اند ولی بدان عمل نمی کنند، زیرا آنها به احادیث دیگری استناد می کنند که با حدیث ابن عمر رضی الله عنه در تعارض است ولی این احادیث مورد استناد حنفیه که در تعارض با حدیث ابن عمر هستند همگی ضعیف بوده و لذا غیر قابل استدلال هستند و حجت نیستند:
از جمله حدیثی است که ابوداود از براء بن عازب روایت کرده که رسول الله صلی الله علیه وسلم هرگاه شروع به نماز می کرد دستهایش را تا نزدیک گوشهایش بالا می برد و سپس (تا انتهای نماز) چنین نمی کردند. أبو داود (749)
و همچنین به حدیث ابن مسعود رضی الله عنه استناد کرده اند که گفت: « أَلا أُصَلِّی بِکُمْ صَلاةَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ؟ فَصَلَّی فَلَمْ یَرْفَعْ یَدَیْهِ إِلا مَرَّةً» نصب الرایة للزیلعی (1/393-407). و رواه أبو داود (748)
یعنی: ابن مسعود رضی الله عنه گفت: آیا من نمازی را بمانند نماز پیامبر صلی الله علیه و سلم برایتان بخوانم؟سپس نماز را خواند و تنها یکبار دستها را بلند کرد.
اما این احادیث همگی ضعیف هستند، چنانکه حدیث براء بن عازب را افراد زیر ضعیف دانسته اند:
سفیان بن عیینة وشافعی وحمیدی استاد امام بخاری وأحمد بن حنبل ویحیی بن معین ودارمی و خود امام بخاری امام محدثین.
و حدیث ابن مسعود را افراد زیر ضعیف دانسته اند:
عبد الله بن مبارک وأحمد بن حنبل و امام بخاری وبیهقی ودارقطنی و غیر آنها نیز حدیث را تضعیف کرده اند.
و همچنین تمامی آثار وارده از صحابه که دلالت بر ترک رفع الیدین در نماز دارند همگی ضعیف هستند.
بنابراین چون این احادیث که دلالت بر عدم رفع الیدین می کنند، همگی ضعیف هستند، پس احادیث صحیح در این زمینه خودنمایی می کنند. بنابراین نمازگزار نباید در نماز خویش ترک رفع الیدین نماید بلکه باید تلاش کند بمانند رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز بخواند چنانکه می فرمایند: (صَلُّوا کَمَا رَأَیْتُمُونِی أُصَلِّی) رواه البخاری (631) یعنی نمازبخوانید همانگونه که دیدید من نماز می خوانم.
و اهل سنت پیرو دلیل صحیح است نه احادیث ضعیف یا آرای علمای متعصب مذهبی که حاضر نیستند از رای خود بازگردند و بدون شک تعصب در مسائل فقهی جائی ندارد و علما آنرا مورد نکوهش قرار داده اند. و هرگز امام ابوحنیفه رحمه الله نفرموده اند که اگر حدیث صحیح پیامبر صلی الله علیه وسلم در دست بود باز رای مرا یا اتباع مرا بر آن حدیث ترجیح دهید؟!
آیا تقلید از علمای متعصب درست است یا از شخص رسول الله صلی الله علیه وسلم ؟
آیا دلیلی بر جواز تقلید از علما و فقها وجود دارد؟
بدون شک جواب منفی است.
خلاصه اینکه: برای احدی از مسلمانان جایز نیست تا پس از اینکه این امر یعنی رفع الیدین در نماز از طریق سنت نبوی اثبات شد، رای دیگری را انتخاب کند و از علمایی تقلید کند که مذهبشان در این مورد اشتباه است.
امام شافعی رحمه الله می فرماید: "علما اجماع دارند بر اینکه هرکس سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم بر وی روشن شد، برای او جایز و حلال نیست که به خاطر قول دیگری آن سنت را رها کند ". مدارج السالکین (2/335) .
و اما اینکه در مذهب حنفی گفته اند: که بلند کردن دستها تنها بوقت تکبیره الاحرام شرعی است و به حدیث ابن مسعود استدلال کرده اند که گفته است: “من نمازی را بمانند نماز پیامبر صلی الله علیه و سلم برایتان می‌خوانم، سپس نماز را خواند و تنها یکبار دستها را بلند کرد“. این مذهب قوی و نیرومند نیست. زیرا عده بسیاری از پیشوایان حدیث بر آن اعتراض کرده‌اند. ابن حبان گفته است: این بهترین خبری است که اهل کوفه درباره شرعی نبودن بلند کردن دستها در نماز بهنگام رفتن به رکوع و برخاستن از آن، روایت کرده‌اند، ولی در حقیقت سست‌ترین چیزی است که بدان اعتماد نموده‌اند. چون در آن “عللی“ است که آن را از اعتبار می‌اندازد. و بفرض اینکه همچون ترمذی تسلیم صحت آن شویـم، نمی‌تواند با احادیث صحیحی که بحد شهرت رسیده‌اند معارضه کند. صاحب تنقیح می‌گوید: ممکن است ابن مسعود دست بلندکردن (پیامبر صلی الله علیه و سلم) را فراموش کرده باشد همانگونه کـه غیر آن را نیز فراموش کرده است. دیلمی در کتاب نصب الرایه بنقل از صاحب تنقیح گفته است: از اینکه ابن مسعود دست بلند کردن پیامبر صلی الله علیه و سلم را فراموش کرده باشد، نباید تعجب کرد، زیرا او چیزی را فراموش کرده بود که علماء بر نسخ ان متفق بودند، مانند تطبیق (تطبیق در نماز آنست که نمازگزار در رکوع و تشهد دستها را در بین رانها قرار دهد که شرعاً نهی شده است.)، و کیفیت ایستادن دو نفر را پشت سر امام را که فراموش کرده بود، و چیزی را که علماء در آن اختلاف ندارند فراموش کرده بود که:
پیامبر صلی الله علیه و سلم در روز عید قربان نماز صبح را در وقت خودش خواند. و فراموش کرده بود که پیامبر صلی الله علیه و سلم در عرفات چگونه نماز را جمـع کرده بود. و آرنج و ساعد در وقت سجده، بر زمین گذاشتن را که علماء در آن اختلاف ندارند نیز فراموش کرده بود. و فراموش کرده بود، که پیامبر صلی الله علیه و سلم چگونه" (وما خلق الذکر والانثی) " را می‌خواند. اگر جایز باشد که ابن مسعود این گونه چیزها را در نماز فراموش کند، چگونه جایز نیست که بلند کردن دستهای پیامبر را فراموش کرده باشد؟.
والله تعالی اعلم