الاعتصام
قال ابن القیم رحمة الله عیله:
الذاکرین الله نوعان :
-منهم من یبتدئ بذکر اللسان وان کان علی غفلة , ثم لا یزال فیه حتی یحضر قلبه فیتواطأ علی الذکر ,
-ومنهم من لا یری ذلک ولا یبتدئ علی غفلة بل یسکن حتی یحضر قلبه فیشرع فی الذکر بقلبه فاذا قوی استتبع لسانه فتواطأ جمیعا . فالأول ینتقل الذکر من لسانه الی قلبه , والثانی ینتقل الذکر من قلبه الی لسانه من غیر ان یخلو قلبه منه .
.................................
ابن قیم رحمه الله میگوید:
ذاکرین خداوند دو نوع هستند:
گروهی که با زبان شروع میکنند و اگر چه که بر غفلت باشند. سپس همانطور پیوسته ذکر میکنند تا وقتی که قلبشان نیز حاضر میشود و قلب و زبان هر دو بر ذکر جمع میشوند.
گروه دوم کسانی هستند این نوع ذکر را نمی پسندند و با غفلت آن را شروع نمیکنند. بلکه آرام میگیرند تا وقتی که قلبشان حاضر شود و سپس با قلبش شروع به ذکر میکند. هنگامی که اینکار را کرد و قوت یافت، زبانش نیز از قلب پیروی میکند.
پس اولین گروه، ذکر از زبان به قلبش منتقل میشود و دومین گروه، ذکر از قلب به زبانش منتقل میشود بدون اینکه قلبش از ذکر خالی شود.
(کتاب الفوائد)