" رد شبهات توسل به اموات " (11) ( آیا پیامبر صلی الله علیه وسلم در قبر خود زنده است؟ )

الاعتصام


پیامبر صلی الله علیه وسلم بمانند دیگر انسانها بشر است و تمامی انسانها خواهند مرد، چنانکه الله تعالی می فرماید:« قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ یُوحَی إِلَیَّ»(کهف 111)


یعنی: «(ای محمد) بگو: جز این‌ نیست‌ که‌ من‌ هم‌ مثل‌ شما بشری‌ هستم‌» یعنی‌: حال‌ من‌ محدود و مقصور به‌ حال‌ بشریت‌ است.


و در جایی دیگر چنین می فرماید: « کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنَا تُرْجَعُونَ»(عنکبوت 57)


یعنی: «هر نفسی‌» یعنی: هر موجود و آفریده‌ جانداری‌ «چشنده‌ مرگ‌ است، سپس ‌به‌سوی‌ ما بازگردانده‌ می‌شوید» یعنی: هر نفسی‌ از نفوس (چه پیامبر باشد و چه انسان عادی، چه مومن و چه کافر و حتی حیوانات)، به‌ زودی‌ در روزی‌ از روزها طعم‌ تلخ‌ مرگ‌ را خواه‌ناخواه‌ خواهد چشید، چه‌ در موطن‌ و مقام‌ خود باشد و چه‌ در غربت‌ و هجرت‌ پس‌ ترک‌ اوطان‌ و جدایی‌ دوستان‌ و اخوان‌ بر شما دشوار نباشد زیرا بازگشت‌ همه‌ شما به‌ سوی‌ خداوند است‌ و هر موجود زنده‌ای‌ ـ هرچند مدت‌ درنگ‌ آن‌ در این‌ سرای‌ دنیا طولانی‌ شود ـ در راه‌ سفر به‌سوی ‌دارالقرار، قرار دارد.


و این آیه مشمول پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز می شود و مردن عبارتست از مرگ جسمی نه روحی! زیرا روح نخواهد مرد و اصلا مرگ به جسم تعلق دارد نه روح، پس چگونه می توان ادعا کرد که پیامبر صلی الله علیه وسلم جسمش زنده است ولی مرده است؟! و این دو باهم در تعرض خواهند بود.


همچنین در آیه ای دیگر از قرآن اشاره شده به اینکه پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز مشمول مرگ و مردن خواهد شد:


« وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَی أَعْقَابِکُمْ»(آل عمران 144)


یعنی: محمد (صلی الله علیه وسلم) فقط فرستاده خداست؛ و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند؛ آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمی‏گردید؟ و هر کس به عقب باز گردد، هرگز به خدا ضرری نمی‏زند؛ و خداوند بزودی شاکران را پاداش خواهد داد.


و علامه عبدالرحمن سعدی، مفسر بزرگ معاصر در مورد آیه ی 144 آل عمران چنین می نویسد: " خداوند متعال فرمود: « وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ» نیست محمد (صلی الله علیه وسلم) مگر پیغمبری که پیغمبرانی دیگر پیش از او بوده و رفته اند. یعنی پیامبر تازه ای نیست، بلکه از نوع همان پیامبرانی است که پیش از او بوده، و موظف به رساندن پیام پروردگار و اجرای دستورات او بوده اند. و آنان برای همیشه زنده نیستند، و برای امتثال  فرمان خدا و عمل به دستورات وی زنده بودن آنها شرط نیست، بلکه بر امت ها واجب است که در هر وقت و هر حال پروردگارشان را بپرستند."


قرطبی می‌گوید: خداوند در این آیه، به بیان این موضوع پرداخت که هیچ پیامبری عمر جاودانه ندارد، بنابراین، باید به آنچه پیامبران آورده‌اند، تمسک جست اگر چه خود آنها مرده و یا کشته شده باشند.( تفسیر قرطبی، ج 2، ص 222.)


همچنین الله تعالی می فرماید:« إِنَّکَ مَیِّتٌ وَإِنَّهُم مَّیِّتُونَ»(زمر : 30)


یعنی: «ای‌ محمد! قطعا تو می‌میری‌ و آنان‌ نیز می‌میرند» در این‌ آیه‌ به‌ رسول‌‌خدا‌ صلی الله علیه وسلم و به‌ دیگران‌ خبر مرگشان‌ داده‌ شده‌ است‌. پس‌ آیه‌ کریمه‌ اعلامی‌ است‌ به‌ صحابه‌ که‌ پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم درخواهند گذشت‌ زیرا برخی‌ از آنان‌ به‌ این‌ عقیده‌ بودند که‌ رسول‌‌خدا‌ صلی الله علیه وسلم نمی‌میرند.


ابن کثیر می‌گوید: یعنی تو می‌میری و آنها نیز خواهند مرد این یکی از آیاتی است که ابوبکر پس از وفات پیامبر از آن به عنوان دلیلی بر وفات آن حضرت به آن استناد نمود.( تفسیر ابن کثیر، ج 4، ص 53. )


و باز خداوند می‌فرماید:


«وَمَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِّن قَبْلِکَ الْخُلْدَ أَفَإِن مِّتَّ فَهُمُ الْخَالِدُونَ» (انبیاء، 34)


«ما قبل از تو برای هیچ بشری زندگی جاودانه‌ای قرار نداده‌ایم. آیا اگر تو بمیری مگر آنان جاودانه باقی خواهند ماند.»


«کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ * وَیَبْقَی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ» (رحمن، 26-27)


«همه آنچه بر روی زمین است، فنا شدنی‌اند و تنها ذات پروردگار با عظمت و ارجمند تو باقی می‌ماند.»


«کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُکْمُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ» (قصص، 88)


«همه چیز نابود شدنی است. مگر خود او. دستور از آن او و بازگشت نیز به سوی او است.»


این آیات بیانگر آن است که هر آنچه غیر از خدا وجود دارد، تابع سنت الهی یعنی مرگ خواهند بود و هیچ کس از این قاعده مستثنی نیست مگر خود او.


اما حدیثی وجود دارد که در آن اشاره شده به اینکه جسد انبیاء در قبور از بین نمی روند و خداوند متلاشی شدن جسد انبیاء را بر قبور حرام کرده:


پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود:


«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ حَرَّمَ عَلَی الأرْضِ أَنْ تَأْکُلَ أَجْسَادَ الأنْبِیاءِ»


یعنی: خداوند خوردن اجساد أنبیاء را بر زمین حرام کرده است. این حدیث را ابوداود روایت کرده است (1047) ‏.


البته این عبارت جزوی از یک حدیث صحیح است ولی قسمت فوق در آن اضافه است و بعضی از علما این قسمت اضافه را ضعیف دانسته اند. امام ابوحاتم رازی در "العلل 1/197" می گوید: " وهو حدیث منکر لا أعلم أحدا رواه غیر حسین الجعفی" یعنی: و این حدیثی منکر است نمی دانم که بجز حسین الجعفی آنرا روایت کرده باشد. و الجعفی منکر است.


همچنین امام ابن رجب حنبلی در شرح علل الترمذی ص819 می گوید:" قالت طائفة : هو حدبث منکر "یعنی:دسته ای از علما می گویند: این حدیث منکر است.


و منکر یکی از انواع احادیث ضعیف است که قابل استناد نیست.


البته برخی از علما همانند شیخ البانی حدیث را صحیح دانسته اند، ولی حتی اگر حدیث صحیح هم باشد باز ربطی به زنده بودن پیامبر صلی الله علیه وسلم بصورت جسمی ندارد، بلکه به معنای از بین نرفتن جسد پیامبران علیهم السلام است و نمی توان گفت که نابود نشدن جسد به معنای زنده بودن جسد است!


همچنین برخی از صوفیه به حدیث زیر استدلال می کنند:


" الأنبیاء أحیاء فی قبورهم یصلون"


یعنی: پیامبران در قبرهایشان زنده هستند و نماز می خوانند.


در مورد صحت یا ضعف این حدیث هم مابین علما اختلاف رای وجود دارد، امام ذهبی در "میزان الاعتدال" حدیث را منکر دانسته و همچنین ابن الملقن در "البدرالمنیر" گفته حدیث ضعیف است. ولی علامه البانی آنرا در "صحیح الجامع" صحیح دانسته است. همچنین می گوید: ‏«این حدیث را ابویعلی وبزاز وغیرایشان ازانس بن مالک رضی الله ‏عنه روایت کرده اند وسندش صحیح است واین حدیث درکتاب ما ‏سلسلة الأحادیث الصحیحة تخریج شده است». (نقل ازتعلیق التوسل ‏للألبانی).‏


اما برخی از غالیان کلمات " یأکلون ویشربون ویصلون ویحجون بل وینکحون" را نیز به حدیث اضافه کرده اند!


با این حساب معنی حدیث چنین خواهد شد: و می خورند و می نوشند و نماز می خوانند و حج می گذارند و حتی با زنانشان مجامعت می کنند!!


متاسفانه فرقه ی ضاله ی صوفیه به غلو کردن عادت دارند و تقریبا غلو جزوی از عقاید فاسدشان است و حتی نسبتهای دروغین دیگری را به پیامبر صلی الله علیه وسلم نسبت می دهند که مبنای آنها جز احادیث دروغ و ضعیف چیز دیگری نیست.


اما به حدیث فوق باز می گردیم: شیخ البانی رحمه الله و حافظ ابن حجر رحمه الله حدیث مذکور را صحیح می دانند، ولی باید متوجه باشیم که زنده بودن پیامبران در قبرهایشان، بمانند حیات دنیویشان نیست و هیچ آیه و حدیثی وجود ندارد که چنین چیزی را خبر داده باشد بلکه ما می دانیم که مرگ پایان زندگی دنیوی است ولی روح فرد به دنیای برزخ خواهد رفت و مردگان در آنجا زنده اند و از حیات برزخی برخوردارند و ما جز اندکی در مورد حیات برزخی خبر نداریم، از طرفی نحوه ی حیات پیامبران علیه السلام در قبرهایشان بر ما مجهول است و نمی توانیم با حدس و گمان نحوه ی زندگی آنها را تشریح کنیم!


و موید از گفته این فرموده ی الله تعالی است:


«وَمَا یَسْتَوِی الْأَحْیَاء وَلَا الْأَمْوَاتُ»(فاطر 22)


و هرگز زندگان و مردگان همسان نیستند.


علامه البانی رحمه الله در کتاب "التوسل و الوسیلة" در تشریح حدیث فوق می گوید: " زندگی رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از وفات او مخالف زندگی وی است که پیش ازوفات داشت، زیرا که زندگی دربرزخ یک امرغیبی است ازجمله امور غیبی دیگر، حقیقت آن را جزالله تعالی کسی دیگر نمی داند، ولی در نزد همه معلوم وثابت است که حیات برزخی ازحیات دنیوی اختلاف دارد وتابع قوانین آن نمی باشد: مثلاَ انسان دردنیا می خورد ومی نوشد تنفس می کند وازدواج می نماید وحرکت می کند وبه قضای حاجت می رود، ومریض می شود، وسخن می گوید وهیچ کسی نمی تواند که ثابت کند: این عوارض برای کسی بعد ازمرگش پیش می شود، اگرچه پیامبران باشند، حتی برای محمد صلی الله علیه وسلم.


ازجمله آنچه سخن سابق ما را تائید می کند و برای آن گواهی می دهد این است که اصحاب کرام بعد از مرگ رسول الله صلی الله علیه وسلم، در مسائل زیاد  درمیان  خود  اختـلاف نظر داشتند ولی در دل هیچ یک از آنها خطور نکرده است که باید به نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم بروند ودرقبرش با اومشورت کنند وازاو بپرسند که نظر کدام صحابی درمسائل اختلافی حق است؟ چرا نرفته اند؟ علَت آن کاملا واضح است، زیرا هریک آنها می دانستند که رسول الله صلی الله علیه وسلم دنیا را بدرود گفته است دیگر احوال وقوانین دنیا بروی تطبیق نمی شود.


ماعقیده داریم که رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد ازمرگش زنده است واین زندگی اش کاملتر از زندگی هرانسانی است که دربرزخ است ولی آن زندگی کیفیت خاصی دارد که هیچ مشابهتی با زندگی دنیا ندارد وشاید که قول رسول الله صلی الله علیه وسلم به همین چیز اشاره کرده باشد که ماگفتیم... بهرحال حقیقت زندگی رسول الله صلی الله علیه وسلم را دربرزخ غیر از الله تعالی کسی دیگر نمی داند، بنابراین روا نیست که زندگی برزخی و زندگی اخروی بر زندگی دنیوی قیاس شود وچنانچه روا نیست که احکام یکی از این دو زندگی بردیگرش تطبیق شود بلکه برای هریک آن کیفیت خاص وحکم خاص است. تشابه فقط درنام است مگرحقیقت زندگی برزخ را جز الله تعالی کسی دیگر نمی داند."

 

والله تعالی اعلم

 

نظر دهید