" احکام معاملات خرید و فروش " (16)
- فروش به صورت نسیه یا قسطی
پرداخت پول بیشتر (نسبت به حالت نقدی) برای فروش کالایی بصورت نسیه ایرادی ندارد.البته به شرط اینکه در لحظه فروش دو حالت قیمت را پیش پای مشتری قرار ندهید بدین معنی که:
نباید کالا را چنین به مشتری معرفی کنید که مثلا بگویید:"این کالا نقدا به این مقدار پول و نسیه به این مقدار پول" این لفظ یعنی اینکه دو حالت فروش را برای کالا تعیین کرده اید و این منع شرعی دارد.بلکه باید گفت :"این کالا بصورت نسیه به مدت فلان روز یا ماه و به مبلغ فلان"
یا اینکه مشتری خود بگوید کالایی را به نسیه می خواهم و شما نیز زمان نسیه را مشخص کرده و می توانید پول بیشتری بر روی کالا بگذارید.
- بیع غرر
بیع غرر معامله‌ای است که در آن جهالت بوده و یا در معرض خطر نابودی و یا قمار باشد :
از ابوهریره روایت است : (نهی رسول الله صلی الله علیه وسلم عن بیع الحصاة، و عن بیع الغرر) [الإرواء 1294]
«پیامبر صلی الله علیه وسلم از بیع حصاة (سنگریزه) و از بیع غرر نهی کرد».
امام نووی(رحمه الله) در شرح مسلم (156/10) می‌گوید :
«نهی از بیع غرر اصلی عظیم در باب معاملات است و به همین دلیل مسلم آنرا در اول فصل بیوع آورده است. بیع غرر مسایل بی‌شماری را در برمی‌گیرد : مانند فروش برده فراری و شیئی معدوم یا مجهول و فروش چیزی که تحویل آن امکان نداشته باشد و چیزی که هنوز به ملکیت فروشنده درنیامده است، و فروش ماهی در آب فراوان و شیر در پستان و جنین در شکم حیوان، فروش انباشته‌ای از طعام نامشخص، و لباسی نامعلوم از میان چندین لباس، و گوسفندی نامعلوم از بین چندین گوسفند و مانند اینها، خرید و فروش تمام این موارد باطل است چون در همه این موارد جهالت بدون نیاز وجود دارد.
(امام نووی) می‌گوید : اگر انجام معامله‌ای که در آن غرر هست ضروری و پرهیز از آن غیر ممکن و جهالت در آن ناچیز باشد، معامله آن جایز است و بهمین دلیل مسلمانان اجماع کرده‌اند که فروش جبة توپر هرچند مشتری داخل آنرا نبیند، جایز است ولی تنها فروش آنچه در داخل جبه است (در حالت ندیدن آن) بدون عبا جایز نیست».
- خرید و فروش اینترنتی
خرید و فروش از طریق اینترنت به شرطی که معامله شرعی باشد جایز است بدین معنا که کالا و قیمت آن معلوم باشند و در آن ربا و ظلم و جهل نباشد. بنابراین اگر شروط معامله تحقق یابد، ایت معامله صحیح است.
اما اگر خرید و فروش ارز و طلا یا نقره در میان باشد، در این صورت معامله به صورت اینترنتی جایز نیست زیرا اصل در معاملات و مبادله ی ارز،طلا و نقره تقابض است یعنی باید دو طرف در مجلس معامله و در همان زمان مبادله را دست به دست انجام دهند. یعنی تاخیر در مبادلات جایز نیست چنانکه در صحیحین از عباده بن صامت آمده است که گفت:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم " الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ مِثْلاً بِمِثْلٍ سَوَاءً بِسَوَاءٍ یَدًا بِیَدٍ فَاِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الاَصْنَافُ فَبِیعُوا کَیْفَ شِئْتُمْ اِذَا کَانَ یَدًا بِیَدٍ "
یعنی: «طلا به طلا، نقره به نقره، گندم به گندم، جو به جو، خرما به خرما، نمک به نمک، باید مثل هم و به طور مساوی، و به صورت دست به دست مبادله شوند، هرگاه این انواع، مختلف بودند، آنها را هرطور که خواستید بفروشید به شرطی که دست به دست باشد».
و معنی دست به دست یعنی تقابض و عدم تاخیر در پرداخت.
والله اعلم