" احکام معاملات خرید و فروش " (3)
- خرید و فروش پول
خرید و فروش پول زمانی جایز است که:
الف) جنس واحد دو پول مبادله شده یکسان نباشد؛ مثلا هر دو پول رایج یک کشور نباشند؛ بعنوان مثال ریال ایران با ریال ایران جایز نیست، ولی ریال ایران با ریال عربستان جایز است، یا درهم امارات با ریال سعودی و یا دلار آمریکا...
ب) باید در وقت مبادله ارز رایج دو کشور با هم، همان لحظه دست به دست رد و بدل صورت گیرد و مبادله ارز دو کشور بصورت نسیه ربا تلقی می شود.
اگر این دو مسئله مراعات شوند، جایز است که پول را با پول مبادله کرد هرچند که ارزش یکی از دیگری بیشتر باشد.
- اجاره دادن زمین زراعی در ازای گرفتن مقداری از محصول زمین
اجاره دادن زمین زراعی به شخصی به شرط اینکه در مقابل مقداری از محصول زمین را به او بدهد صحیح است و مشکلی ندارد به عبارتی اگر شما با هم توافق کنید که بابت اجاره زمین خود , مقداری گندم و حبوبات دریافت کنید، در آنصورت این قرارداد جایز است و می توانید آنرا اجاره بدهید.
و این قرارداد نوعی از مزارعه نیز محسوب می شود، و مزارعه یعنی تحویل زمین به کسی است که در برابر قسمتی از محصول آن را می‌کارد.
- وثیقه گذاشتن طلا در بانک ها
اخیرا بانکی در ایران در ازای گرو گرفتن طلا به عنوان وثیقه مبلغی پول به عنوان قرض الحسنه می دهد که وقتی که بخواهیم طلا را پس بگیریم باید آن مبلغ را برگردانده و 10 درصد مبلغ نیز علاوه بر مبلغ اصلی بپردازیم . چنین وامی حرام است و ربا می باشد .
- استفاده از سودهای بانکی برای شخص بدهکار
اگر شخصی را بخاطر نپرداختن قرضهای مردم به مدت زمان طولانی در زندان بیاندازند، در اینصورت می تواند از قرض های ربوی بانکی که درصد کمتری ربا دارند، بقدر نیاز – نه بیشتر - دریافت کند و بدهی خود را بدهد و ان شاءالله گناهکار نیست و بعنوان معذور محسوب می شود . اما اگر به زندان نمی روید و فقط حدس و گمان است و یا فقط مدت کمی در زندان خواهید بود، نمی توانید از آن قرض های ربوی از بانک بگیرید، و باید از طلب کاران مهلت بخواهید .
- بیع الوفا
بیع الوفا آنست که یک نفرکه احتیاج به پول دارد، زمین و آب و ملک خود را به مبلغی به کسی می‌فروشد، بدین شرط که هر وقت قادرشد که آن مبلغ را که در برابر ملک خود گرفته است، مسترد دارد و باز پرداخت کند آن گاه ملک او به خودش برگردد و بر طبق رأی جمهور علما و فقهای اسلام (حنابله و مالکیه و نیز متقدمین شافعیه و حنفیه) بیع الوفاء فاسد است و نوعی از ربا تلقی می شود و لذا شرعا جایز نیست .
مجمع الفقه الإسلامی ص 146. من 7-12 ذی القعدة 1412هـ الموافق 9 - 14 أیار (مایو) 1992 م.
نکته: به بیع الوفاء، بیع الأمانة یا بیع المعاملة یا بیع الإطاعة نیز گویند.
والله تعالی اعلم