- امورات مستحب در مورد حیوان هنگام قربانی
براساس نصوص شرعی و مقتضیات آن فقهای قانون گذاری اسلامی در خصوص حیوان به طور کلی ابوابی از قبیل واجب، مستحب و حرام یا مکروه مقرر داشته اند. آنچه مربوط به حیوانات حلال گوشت است، به تفصیل ذکر کرده اند. ما بخشی از آنچه فقها در مورد ذبح حیوان گفته اند را بیان می کنیم.
از آن جمله امور ذیل مستحب است:
1- حیوانی که قرار است ذبح شود باید آب داده شود؛ به دلیل حدیثی که می فرماید :
«إِنَّ اللَّهَ کَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ »
« الله تعالی احسان را بر هر چیزی مقرر کرده است»
2- وسیله ای که حیوان با آن ذبح می شود باید تیز و برّنده باشد. ذبح کننده باید با قدرت و سرعت بر محل ذبح بمالد و محل ذبح لبّه(بالاتر از سینه) در شتر و در گوسفند و غیره حلق است.
3- شتر باید دست چپ آن بسته شود و در حالت ایستاده ذبح شود. اگر میسّر است رو به قبله باشد.
4- غیر از شتر دیگر حیوانات باید بر پهلوی چپ رو به قبله خوابانده شوند.ذبح کننده دست و پای حیوان را نبندد. همچنین دست و پای آن را نپیچانند و قبل از جان دادنش دست و پای آن را نشکنند به راستی که چنین شخصی ظالم است و خوب نیست که قربانی را او انجام بدهد و نیز جدا کردن گردنش قبل از آن که حیوان آرام بگیرد، مکروه است. مکروه است که حیوانی در مقابل چشم حیوان دیگر ذبح شود.
امور مذکور به هنگام ذبح حیوان مستحب هستند، تا این گونه با حیوانات به نیکی و مهربانی رفتار شود و خلاف آنچه گفته شد مکروه است. گرفتن پای حیوان و کشاندن آن مکروه است.
همچنین مکروه است که کارد جلوی چشمان حیوان تیز شود.
شکارهای وحشی و یا حیوانی که چون حیوان وحشی ذبح آن مقدور نیست. یا شتری که فرار می کند وگرفتن آن مقدور نیست می توان بعد از بسم الله گقتن آن را با تیر زد، به شرط آن که تیر استخوان یا ناخن نباشد. اگر بر اثر اصابت تیر بمیرد خوردن آن جایز است؛ چون کشتن آن به منزله ذبح آن است، وقتی که جز با تیر ذبح آن ممکن نباشد.
آن چه در این جا گفته شد همه مطالب در مورد حقوق حیوانات نیست، بلکه مطالب مختلفی بود که برای شما ذکر گردید. اسلام دین رحمت و شریعت نیکوکاری است و روش تکامل یافته زندگی است و راهی است که انسان را به الله و بهشت می رساند. پس باید به اسلام دعوت داد و برای داوری به آن مراجعه نمود. باید کوشید آن را به کسانی که نمی دانند معرفی کنید. به عوام مسلمین که احکام و مقاصد آن را نمی دانند به خاطر رضای الله تعالی تذکر دهید.
آموزه های شریعت اسلامی در نهایت دادگری و حکمت قرار دارند و هر حیوان مفید را چون بودایی ها حرام قرار نمی دهند و هر حیوان مضرّ را همچون کسانی که خوک و درندگان را می خورند حلال نکرده است. اسلام حرمت هر موجود زنده و مال و آبرو را محترم دانسته است.
الله تعالی را در برابر نعمتهایش که بزرگترین آن اسلام است سپاس می گذاریم و عاجزانه از او می خواهیم که دین خود را یاری کند و ما را به خاطر کوتاهی هایمان در معرض فتنه و عذاب ستمگران قرار ندهد.
شیخ ابن باز، مجلة الدعوة ش 910
- نکاتی در مورد قربانی
از ام سلمه روایت است که رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمود:
[ إِذَا دَخَلَتْ الْعَشْرُ وَأَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یُضَحِّیَ فَلَا یَمَسَّ مِنْ شَعَرِهِ وَبَشَرِهِ شَیْئًا] مسلم (1977)
«زمانی که دهه ی ذی الحجه آغاز شد و کسی قصد قربانی داشت نباید موی خود را کوتاه کند ویا از بدن خود چیزی را بردارد».
اما درباره‌ی زنی که ریزش مو دارد و موهایش را شانه کند، یا مردی که چنین حالتی داشته باشد موردی ندارد و مشکلی نیست.
اگر قصد قربانی کردن را - پس از گذشت چند روز از دهه- گرفت، از همان وقتی که تصمیم گرفت، دیگر نباید موی خود را کوتاه کند. اگر قبل از آن کوتاه کرده باشد برایش ضرری ندارد و نباید قربانی کردن را ترک کند.حتی اگر قصداً مو و یا ناخنش را در این ایام گرفته باشد. اگر فردی عادت به کوتاه کردن موهایش به صورت روزانه،یا هر دو هفته‌ای یا کمتر یا بیشتر داشت نباید برای گریز از قربانی، به بهانه کوتاه کردن موی سرش، عمل قربانی را ترک کند، این زمانی است که می‌تواند در این ایام از کوتاه کردن مو و یا ناخنش خودداری کند، بر او واجب است که مو و یا ناخنش را در این ایام نگیرد. فلسفه‌ی این کار و امتناع از گرفتن مو ویا ناخن، شاید بخاطر مشابهت با کسانی است که حیوان قربانی را به قربانگاه می‌برند.
الله تعالی می‌فرماید:
[ وَلا تَحْلِقُوا رُءُوسَکُمْ حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ]
(و سرهای خود را نتراشید تا قربانی به قربانگاه خود برسد). «بقره196»
فتوا با امضای شیخ ابن جبرین، مورخه‌ی-8/12/1421 هـ
- نکاتی در مورد خانواده هفت نفر شریک در گاو و شتر
سنت صحیح پیامبرصَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ حکایت از این دارد که یک عدد شتر و یا یک رأس گاو و گوسفند برای شخص واحد و خانواده‌اش اگر چه زیاد باشند جایز است. و اما درمورد جایز بودن یک هفتم شتر و گاو برای یک نفر و خانواده‌اش بین علما تردید و اختلاف وجود دارد، ولی قول راجح این است که جایز است؛ زیرا شخص با خانواده‌اش در حکم یک شخص است، لیکن یک رأس گوسفند افضل است.
شیخ ابن باز- مجموع فتاوی و مقالات متنوعة (18/44).
- اصل بر مباح بودن است
گوشت قربانی در صورتی حرام خواهد بود که متاکد باشید که بر اساس احکام شریعت ذبح نشده باشد، و یا اینکه غیر مسلمان و غیر اهل کتاب مانند مجوس، هندوس، کمونیست، مشرک رافضی و غیره آنرا ذبح کرده باشد، بنابراین اگر شما نمیدانید و متاکد نیستید که گوشتی که یک مسلمان میفروشد حلال است یا نه، میتوانید از آن گوشت بخورید زیرا اصل اشیاء مباح هست، مگر اینکه معلوم شود که آن چیز حرام هست .
والله اعلم