- خواباندن حیوان به طرف قبله سنت است
خواباندن حیوانی که قرار است ذبح شود رو به جهت قبله واجب نیست و شرط صحت ذبح تلقی نمی شود، ولی انجام آن سنت است، یعنی اگر رو به جهت دیگری ذبح کند ذبیحه او حلال است ولی ترک سنت کرده است.
( به هر حال انسان مسلمان سعی را بر این بگذارد تا به بهترین وجه قربانی خود را انجام دهد و خود را از شبهات و اختلاف علما خارج گرداند زیرا نقل است که ابن عمر رضی الله عنه خوردن ذبیحه ای که در جهتی غیر از جهت قبله ذبح شده بود مکروه می دانست )
" فتاوی الجنة الدائمة ( 1/67 ) "
- هنگام ذبح هدی
هَدْی : حیوانی از شتر یا گاو یا گوسفند است که به حرم اهدا می‌شود تا قربة الی‌الله در مکه در صحرای منی ذبح شده و میان فقرا تقسیم شود. هدی در زبان فارسی شکرانه گویند).
«هرکس هدی خود را قبل از روز عید ذبح کند، از او می پرسیم : آیا اینکار را به تقلید و اتباع از جواب یک تن از علماء انجام دادی یا از روی سهل انگاری بود؟ اگر به تقلید یا اتباع از جواب یکی از علماء چنین کرده باشد، در آنصورت لازم نیست دوباره (در روز عید) هدی ذبح کند؛ زیرا بعضی از علماء معتقدند که هدی تمتع را می توان قبل از عید ذبح کرد، پس اگر این شخص از این علماء تقلید کرده باشد، و یا از چنین علمائی که این نظریه را دارند سوال کرده باشد، به او بگوئید : ذبح شما صحیح است، پس ما امر به تکرار ذبح نمی کنیم.
اما اگر از روی تساهل و بی اهمیت شمردن آنرا قبل از روز عید ذبح کرده باشد، و عمل او بر علم یا تقلید از عالمی استوار نباشد، پس بر او لازمست هدی را دوباره (در روز عید) ذبح کند، زیرا ذبح هدی تمتع و قران جز در روز عید یا بعد از آن جایز نیست، و دلیل آن اینست :
اگر امکان ذبح هدی قبل از روز عید ممکن می بود، پس پیامبر صلی الله علیه وسلم هدی خود را (قبل از عید) ذبح می نمود، و از احرامش بیرون می آمد چنانکه اصحابش را به آن امر فرمود، بلکه فرمود :
« إن معی الهدی فلا أحل حتی أنحر».
یعنی : «من با خودم هدی آوردم و تا زمانی که قربانی را انجام نداده ام از احرام بیرون نمی آیم».
بخاری با لفظ نزدیک به آن روایت کرده است.
و اگر ذبح هدی جلوتر از روز عید جایز می بود، پیامبر صلی الله علیه وسلم آنرا ذبح می کرد و از احرام بیرون می آمد (چون صحابه از احرام بیرون آمده بودند ولی ایشان هنوز در احرام مانده بود)».
"مجموع فتاوی ابن عثیمین" (23/163) .
- ذبح هدی در مکانی غیر از مکه
در مورد ذبح هدی در جایی غیر از مکه ابن عثیمین رحمه الله می گوید :
«این عمل اشتباه و مخالف شریعت الله است، چرا که محل ذبح هدی (قربانی که به بیت الله اهداء می شود) مکه است، و پیامبر صلی الله علیه وسلم هدی را فقط در مکه ذبح کرده و در مدینه یا دیگر بلاد اسلامی ذبح نکردند، و علماء گفتند : ذبح هدی تمتع و قران، و هدی واجب – که به دلیل ترک عمل واجبی واجب می شود – می بایست در شهر مکه ذبح شود، و الله متعال در جزای شکار اینگونه فرموده است :
« وَمَن قَتَلَهُ مِنکُم مُّتَعَمِّداً فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ هَدْیًا بَالِغَ الْکَعْبَةِ» (مائده 95).
یعنی : « هرکس از شما عمداً شکاری بکشد باید نظیر آنچه کشته است از چهارپایان کفاره‌ای بدهد، کفّاره‌ای که دو نفر عادل از میان خودتان به معادل بودن آن قضاوت کنند و برابری آن را تصدیق نمایند و به صورت هدی به کعبه برسد (به مستمندان مکّه داده می‌شود)».
و هرآنچه در شرع به اماکن معینی مقید شده باشد جایز نیست آنرا به (مکان) دیگری منتقل نمود، بلکه واجب است در همان مکان (تعیین شده) باشد، بنابراین هدایا می بایست در مکه (ذبح) شوند و در مکه هم توزیع شوند، و اگر فرض شود هیچ احدی در مکه یافت نشود که (گوشت) آنرا قبول کند – که البته این فرض گاهی محال است – در آنصورت ایرادی نیست که در مکه ذبح شود ولی گوشت آن به بلاد اسلامی به کسانی که بدان محتاج هستند فرستاده شود، و ابتدا از مناطق نزدیک یا آنهایی که نیاز بیشتری دارند شروع می شود».
منبع : " کتاب دلیل الأخطاء التی یقع فیها الحاج والمعتر ".
- مسائلی در ارتباط با هدی
اگر شما احرام به حج تمتع یا قران بسته باشید، در آنصورت بر هرکدام از شما یک هدی مستقل لازم است، و یک گوسفند برای دو نفر کافی نیست (هَدْی : حیوانی از شتر یا گاو یا گوسفند است که به حرم اهدا می‌شود تا قربة الی‌الله در مکه در صحرای منی ذبح شده و میان فقرا تقسیم شود. هدی در زبان فارسی شکرانه گویند).
زیرا دم یا همان ریختن خون (ذبح هدی) در تمتع و قران واجب است، و اگر کسی توانایی آنرا نداشت می بایست ده روز روزه بگیرد که سه روز آنرا در حج و هفت روز مابقی را هرگاه به وطنش بازگشت روزه بگیرد، چنانکه الله متعال می فرماید :
«فَمَن تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَی الْحَجِّ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کَامِلَةٌ ذَلِکَ لِمَن لَّمْ یَکُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ» (بقره 256).
یعنی : «پس کسی که از عمره بهره‌مند گردد سپس حج را آغاز کند آنچه از هدی میسر شد (ذبح می‌کند و به فقرای آنجا می‌دهد) وکسی که (هدی یا بهای آنرا) نیابد، سه روز در (ایام) حج و هفت روز هنگامی که بازگشت (به خانه و کاشانه خود) باید روزه بگیرد، این ده [روز] کامل است، این [حکم] برای کسی است که خانوادهاش از ساکنان مسجد الحرام (شهر مکه) نباشد».
اما اگر احرام به حج افراد بسته باشید، ذبح هدی بر شما واجب و لازم نیست، و هدی در حق شما مستحب است، چه یک هدی باشد یا بیشتر، و ثابت شده که پیامبر صلی الله علیه وسلم در حج خود (که در إفراد بودند) یکصد شتر را نحر کردند .
- قربانی برای شخصی که در مناسک حج است جایز نیست
و اما قربانی (که مسلمانان در روز عید قربان انجام می دهند) برای حاجی (کسی که در مناسک حج است) مشروع نیست، زیرا اولا حاجی نماز عید ندارد، ثانیا : او مسافر است و قربانی بر مسافرین لازم نیست، تنها هدی برای او مشروع است.
از جناب علامه ابن عثیمین سوال شد : چگونه مسلمان بین قربانی و حج را جمع کند، و آیا این کار مشروع است؟
پاسخ دادند : «حاجی قربانی نمی کند، تنها هدی را هدیه می کند، و برای همین پیامبر صلی الله علیه وسلم در حجة الوداع قربانی نکردند و تنها هدی اهدا کردند، ولی اگر فرض شود که حاجی بتنهایی حج کند و خانواده اش در شهرش باشند، در اینجا می تواند پولی برای آنها بگذارد تا با آن یک حیوانی را جهت قربانی بخرند، و خود او (در حج) هدی می کند، و آنها قربانی، زیرا قربانی تنها در (خارج حرم) تشریع شده، و در مکه فقط هدی است».
"اللقاء الشهری".
والله اعلم