" رمضان و احکام آن " (21)
131- آنچه که بعنوان فدیه باید پرداخت شود، اینست که باید به ازای هر روز، یک نفر را طعام دهد بگونه ایکه فرد سیر شود.
[الإرواء 21/4]
و لذا مقید نشده که حتما گندم یا برنج باشد، بلکه مهم دادن طعامی که معمولا فرد خود از آن تغذیه می کند به فقرا می باشد تا سیر شوند.
132- علما در مورد اینکه آیا می توان بجای طعام، پول نقد داد یا خیر، اختلاف نظر دارند. و اکثر قریب به اتفاق علما آنرا جایز نمی دانند، یعنی دادن پول نقد را بجای دادن طعام جایز نمی دانند و گفته اند که باید حتما طعام داده شود نه پول نقد..
133- البته بر اساس مذهب احناف جایز است که بجای طعام، پول نقد داد. اما اگر بر اساس مذهب احناف بپذیریم که دادن پول نقد بجای طعام به مساکین جایز باشد، در اینصورت شما بایستی:
تعیین کنید که هزینه ی یک وعده غذای یک نفره که بتواند وی را سیر کند، چه مقدار است؟
134- روزه ای که برای کفاره سوگند گرفته می شود سه روز پی در پی است . اگرچه لازم نیست تا حتما آن سه روز روزه بصورت متوالی و پشت سر هم باشند، و بلکه جایز است تا در طی چندین روز آنها را گرفت. ولی بهتر آنست که هر سه روز پشت سر هم باشند و به آینده موکول نشوند چرا که زمان مرگ انسانها نامشخص است و احتمال دارد شخص موفق نشود کفاره ی خود را بدهد که در آنصورت در ذمه ی او باقی می ماند.
135- روزه ی سنت همانند روزهای عرفه و تاسوعا و عاشورا و غیره قضا ندارند، زیرا در شرع جواز چنین قضایی ثابت نشده است و بنابراین قضای آنها جایز نیست.
136- علامه ابن عثیمین رحمة الله علیه می فرماید :
مستحبات و نوافل دو نوع هستند: نوعی از آنها دارای سبب هستند و نوع دیگر آن بدون سبب هستند، مستحباتی که دارای سبب هستند با نماندن سبب (شان) فوت می شوند و دیگر قضا نمی شوند، مثلا نماز تحیة المسجد، اگر مردی داخل مسجد شد و سپس نشست، و مدت زمان نشستن وی به درازا کشید و بعد خواست تا (برخیزد) و نماز تحیة المسجد بخواند، دیگر نماز تحیة برایش نمانده، زیرا این نماز دارای سبب است و به سبب (خود) مربوط است، پس هرگاه سبب (که همان ورود به مسجد است) باقی نماند پس مشروعیت آن نیز باقی نمی ماند. مثال دیگر روزه ی روز عرفه و عاشورا است؛ اگر کسی روزه ی روز عرفه و عاشورا را بدون عذر به تاخیر انداخت، شکی نیست که دیگر قضا نمی شود و قضای آن منفعتی ندارد، یعنی (شخص) بوسیله ی قضای آنها بمانند روزه ی عرفه و عاشورا منتفع نخواهد شد.
و اما اگر انسان در آنروز عذری شرعی داشته باشد- مانند زن حائض و نفساء و مریض و مسافر- باز ظاهر چنین است که قضا نمی شود، زیرا این روز ، روز خاص و معینی است و اگر آن روز باقی نماند پس حکم (روزه) نیز باقی نمی ماند.
" مجموع فتاوى ابن عثیمین" (20/ 43) ."
137- روزه گرفتن در روز عاشورا مستحب است، زیرا رسول خدا صلی الله علیه وسلم در آن روز روزه گرفته اند و به اصحاب خود نیز فرمودند که آن روز و روز قبل از عاشورا یعنی روز تاسوعا را نیز روزه بگیرند.( به دلیل مخالفت با کفار ) و روزه گرفتن در این روز گناهان صغیره یک سال را پاک می کند .
138- روزه ی سنت روز عرفه گناهان صغیره ی دو سال را پاک می کند . رسول الله علیه الصلاة و السلام می فرماید :
«صوم عاشوراء یکفر سنة، و صوم یوم عرفة یکفر سنتین»
یعنی: «روز عاشورا گناهان (صغیره) یک سال و روز عرفه گناهان(صغیره) دو سال را از بین می برد». مسلم/ کتاب الصیام.
139- بایستی بدانیم که مناسبت روز تاسوعا و عاشورا ربطی به ماجرای شهادت امام حسین رضی الله عنه و یارانش در صحرای کربلا ندارد، بلکه آن دو روز از قدیم الایام وجود داشتند و قبل از اسلام نیز تاسوعا و عاشورا دو اسم برای روزهای نهم و دهم ماه محرم بودند. در ارتباط با این موضوع و همچنین در ارتباط با بدعت هایی که در روز عاشورا انجام می شود ان شاءالله در خود رزو عاشورا شرح خواهیم داد .
140- کسانی می توانند در ماه رمضان روزه نگیرند که جزو یکی از اصناف زیر باشند:
الف) مریض (بشرطیکه مرض وی شدید باشد اگر روزه بگیرد حال او وخیم شود.)
ب) مسافر (البته افضل آنست که در سفر هم روزه بگیرد ولی او رخصت دارد که روزه اش را نگیرد.)
البته هم مریض و هم مسافر بایستی بعدا روزه ی خود را قضا کنند و کفاره ای هم ندارد. اما اگر فردی مریض باشد و مرض او همیشگی و لاعلاج و سخت باشد، بگونه ایکه هرگاه خواست روزه باشد اوضاع جسمانیش وخیم می شد، در آنصورت او لازم نیست روزه بگیرد بلکه بابت هر روز لازمست فدیه بپردازد و مقدار فدیه برابر است با طعام یک نفر مسکین.
ج) پیر مرد و پیرزنی که بسیار ناتوان و عاجز شده اند و توانایی روزه گرفتن را ندارند باید در عوض کفاره بدهند و آن هر روز اطعام یک نفر مسکین می باشد .
د) زن حامله و شیرده (بشرطیکه روزه گرفتن برای مادر و جنین و نوزاد ضرر داشته باشد.) چنین اشخاصی نیز باید بعد از ماه رمضان و در شرایط بهبودی روزهایی را که خورده اند قضا نمایند .
و) بانوان محترمی که در حیض و نفاس (خون بعد از زایمان) هستند. باید بعد از رمضان روزهایی را که خورده اند قضا نمایند .
والله اعلم