" رمضان و احکام آن " (19)
120- اشخاصی که در بیابان های بسیار گرم مانند بیابان کبری عربستان و یا سایر بیابان ها ساکن هستند باید روزه ی خود را بگیرند زیرا روزه ی رمضان رکنی از ارکان اسلام است، اما هر کس روزه گرفت ولی بعداً دچار عطش و تشنگی شدید شود و خطر هلاکت وی را تهدید کند در این حالت می تواند چیزی را که موجب نجات وی می شود بخورد یا بیاشامد، و بعد از آن بایستی (تا وقت غروب) امساک کند و آن روز را در وقت دیگری قضا کند
شیخ عبد العزیز بن عبد الله بن باز . شیخ عبد الله بن غدیان . صالح الفوزان . شیخ عبد العزیز آل الشیخ . شیخ بکر أبو زید .
"فتاوى اللجنة الدائمة - المجموعة الثانیة" (9/145) .
121- کسانی که کارهای سخت بدنی انجام می دهند مانند کارگران و شاطر نانوا و ... باید روزه بگیرند زیرا روزه یکی از ارکان اسلام است . اما اگر عطش تشنگی بر او غالب گشت ایرادی ندارد که آب بر روی سر و بدنش بریزد و یا مضمضه (آب در دهان انداختن) کند، و اگر احیانا در طول روز احساس نمود که ممکن است دچار ضرر مهلکی شود و از هلاکت خویشتن ترسید در اینصورت برای وی جایز است که روزه اش را بخورد تا نجات یابد ولی ادامه روز را امساک کند و همچنین آن روزش را بعدا قضاء نماید.
اما باید به این نکته توجه کند که او نمی تواند در همان ابتدای روز روزه نگیرد به این بهانه که ممکن است در طول روز دچار هلاکت شود! بلکه این رخصت زمانی است که شخص مثل روزهای عادی نیت روزه آورده و سحری کرده، ولی در اثنای روز بر اثر مشقت و تشنگی در آستانه هلاکت و ضرر جسمی قرار می گیرد، آنوقت است که او می تواند از رخصت استفاده کند و روزه اش را بخورد تا از آن وضعیت مهلک خلاص شود و بقیه روز امساک کند یعنی چیزی نخورد و نیاشامد و بعداً آنروز را قضاء نماید، بنابراین از ابتدای روز نمی تواند روزه اش را بخورد.
122- در مورد کارگرانی که کارهای سخت بدنی انجام می دهند باید گفت که: اگر اجازه گرفتن از کار (یعنی مرخصی گرفتن) در ماه رمضان ممکن باشد، و یا امکان گرفتن تخفیف و سبک نمودن وظایف کاری از کارفرما و یا تغییر ساعات آن به شبها وجود داشته باشد، و یا تغییر نوع کار و شغل به کاری آسانتر وجود داشته باشد، در اینصورت کار کردن نمی تواند سببی در مشقت برای او باشد، و لذا باید روزه اش را بگیرد و نمی تواند آنرا بخورد که اگر چنین کند او گناهکار است. بنابراین کارگری که امتیازات فوق را دارا باشد اما از آنها استفاده نکند هیچگونه عذری نخواهد داشت .
اما اگر کارگری هیچیک از این امتیازات را بدست نیاورد، باید مانند هر مسلمان دیگری از ابتدای روز روزه بگیرد و صبر و تحمل نماید و اگر احیانا فشار بر او آنقدر زیاد گشت که او را در آستانه هلاکت و مریضی قرار داد، می تواند روزه اش را (مخفیانه) بشکند تا رهایی می یابد، و تا پایان روز امساک (از خوردن و نوشیدن پرهیز) کند و آنروزش را در روزهای بعد قضا نماید.
" فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء " ( 10 / 234 – 236 ).
"مجموع فتاوى ابن باز" (14/245).
123- هرگاه کسی در اثنای رمضان به کشوری مسافرت کند ولی مردم آنجا در اعلام روز اول رمضان با مردم وطن او اختلاف داشته باشند اگر دید که مردم آنجا روزه رمضان را آغاز کردند، بر او نیز واجب است که همراه آنها روزه بگیرد، زیرا کسی که در منطقه ای ببیند رمضان شده در حکم مردم آنجا ست، به دلیل فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم :
«الصَّوْمُ یَوْمَ تَصُومُونَ، وَالْفِطْرُ یَوْمَ تُفْطِرُونَ، وَالْأَضْحَى یَوْمَ تُضَحُّونَ». ترمذی (697) وألبانی در صحیح ترمذی.
یعنی: رمضان همان روزی است که روزه می گیرید و خوردن روزه (عید) روزی است که روزه را می خورید، و عید قربان روزی است که قربانی می کنید.
و بالفرض او از کشور یا شهری که همراه مردم آنجا روزه را شروع کرده به مکانی دیگر نقل مکان کند، در اینحالت حکم او در افطار (عید کردن) و یا ادامه روزه رمضان؛ حکم مردم آن مکانی است که بدانجا منتقل شده، یعنی با آنها عید می کند هرچند که آنها زودتر از مکانی که او سابقاً همراه مردم آنجا روزه را آغاز کرده بود عید کنند، اما اگر (او با آنها عید کرد) ولی روزه وی کمتر از بیست و نه روز شود، در اینصورت بر او لازمست تا یک روز دیگر را بعداً قضا کند، زیرا ماه قمری کمتر از بیست و نه روز نخواهد شد...».
فتاوى اللجنة الدائمة؛ 10/124.
124- علامه ابن عثیمین رحمه الله در مورد مسلمانانی که در کشورهای کفار زندگی می کنند و رؤیت شرعی در آنجا محقق نمی شود می فرمایند :
برای این افراد اثبات هلال از طریق شرعی امکان پذیر است، اگر برایشان مشکلی نباشد برای رؤیت هلال به آسمان نگاه کنند، و اگر مشکلی وجود داشته باشد بر اساس رؤیت یکی از کشورهای اسلامی عمل نموده و روزه بگیرند.. و ( بر طبق رای جمهور علما اختلاف مطالع معتبر نیست اما چنانچه اختلاف مطالع را معتبر بدانیم) و بگوییم اگر مطالع کشورها مختلف باشند پس رؤیت هر کشوری جدا گانه معتبر است، و کشوری که این افراد در آن ساکن هستند مطلعش با مطلع کشوری که رؤیت در آن ثابت شده فرق بکند، در این صورت می گوییم: اینها به نزدیک ترین کشور اسلامی ملحق شده و روزه ی خود را با آن محاسبه بکنند و این بهترین کار ممکن است».
این توضیح برای کسانی است که در کشوری زندگی می کنند که در آنجا هیئت یا مجلس شرعی ندارند .
شیخ ابن عثیمین- کتاب الدعوة (5 ) (2/152- 156).
125- اما اگر مسلمانان در کشوری ( غیر اسلامی ) ساکن هستند، و در آنجا مسلمانان هیئت شرعی یا مجلسی داشتند باید بر روئیت شرعی در اثبات ماه رمضان و شوال به آن هیئت رجوع و اعتماد کنند، چنانکه علمای هیئت دائمی افتای سعودی هم بر آن فتوا داده اند که: چنین هیئت و مجلس شرعیه حکم حکومت اسلامی را به نسبت مسلمانان ساکن کشورهای کفار را دارد، پس باید از آن مجلس شرعی تبعیت کنند.
و اما اگر در آن کشور هیئت شرعیه وجود نداشت، در اینصورت می توانند به نزدیکترین کشور اسلامی که بر اساس روئیت هلال حکم به رمضان و شوال می کنند، اعتماد و اقتدا کنند. و اگر هم به کشور سعودی اقتدا کردند ایرادی ندارد.
والله اعلم