" رمضان و احکام آن " (18)
111- اشخاصی که زخم معده دارند برای شان جایز است که روزه را بخورند، و بعد از شفای بیماری – اگر امید بهبودی وجود داشت – آنها را قضاء کنند، اما اگر وضعیت برخلاف آن است و امکان شفای آنها غیر محتمل است پس می توانند (بجای قضای روزه ها) در ازای هر روز مسکینی را طعام دهند».
"فتاوى الشیخ محمد بن إبراهیم رحمه الله" (4/180) .
112- استعمال اسپری برای کسانی که بیماری تنفسی دارند بنابر قول صحیح علماء، استفاده از آن، چه از راه بینی و چه از راه دهان باعث باطل شدن روزه نمی شود، زیرا در داخل بدن (ششها) بصورت بخار جذب می شود، و دارای جرم نیست تا داخل جوف گردد، و اصلا داخل معده نمی شود.
" فتاوى نور على الدرب " ( شریط رقم 44) .
"مجموع فتاوى الشیخ ابن باز" (15/264) .
"مجلة المجمع" (10/2/454) .
113- در قرار "مجمع الفقه الإسلامی" آمده است:
« موارد زیر موجب باطل شدن روزه نیستند:
... قطره چشم، قطره گوش، یا شستن گوشها، یا قطره بینی، یا اسپری بینی، البته بشرطیکه از فرورفتن به منافذی که به حلق می رسند اجتناب شود».
"مجلة المجمع" (10/2/454) .
114- کسی که بیماری صرع (Epilepsy) دارد بایستی روزه اش را بگیرد زیرا او مانند کسی است که مدتی می خوابد، و لذا به هوش رفتن او در بعضی از اوقات در اثنای روز یا شب مانع از ساقط شدن روزه بر او نمی شود. اما اگر اغماء و بیهوشی او مدت زمان زیادی به طول کشید، مثلا کل روز از اذان صبح تا غروب خورشید به درازا کشید، در اینصورت روزه او باطل است و باید آن روز را قضاء کند، و اگر از اذان صبح شروع شد ولی قبل از غروب خورشید بهبود یافت، روزه اش صحیح است.
فتاوى الشیخ ابن باز (15/210)
115- کسی که به درد دندان دچار است و نیاز به افطار دارد، در این زمینه مابین علما اختلاف است بعضی می گویند می تواند روزه نگیرد، زیرا او در اینحالت جزو مریضی است که الله سبحانه و تعالی برای آنها رخصت روزه نگرفتن داده است».
شیخ عبد العزیز بن عبد الله بن باز .. شیخ صالح الفوزان .. شیخ عبد العزیز آل الشیخ .. شیخ بکر أبو زید .
"فتاوى اللجنة الدائمة . المجموعة الثانیة" (9/203) .
و بعضی از جمله شیخ ابن عثیمین رحمه الله می گوید: «مریضی که با روزه گرفتن متاثر نمی شود، مانند سرماخوردگی خفیف، یا سردرد خفیف، و درد دندان، و همانند آنها؛ برای وی جایز نیست که روزه نگیرد، هرچند که بعضی از علما می گویند: بدلیل آیه ی «وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا » البقرة/185. برای او جایز است که روزه نگیرد، اما ما می گوییم: حکم (این آیه) معلول به علتی است و آن این است که روزه نگرفتن به او سودی برساند (و از سختی وی کاسته شود)، اما اگر (بخاطر بیماری) متاثر نمی شود برای وی جایز نیست روزه اش را بخورد و روزه بر او واجب است».
الشرح الممتع (6/352) .
لذا از باب تقوی انسان مسلمان اگر توانایی روزه گرفتن را در خود می بیند بهتر است که روزه اش را بگیرد .
116- سردرد شدید از جمله امراضی است که خوردن رمضان را مباح و جایز می کند، بخصوص که روزه گرفتن موجب تشدید سردرد شود، پس برای کسی که سردرد شدید دارد ایرادی ندارد روزه اش را بخورد تا از دواء و درمان استفاده کند، و یا غذایی بخورد تا از این سردرد رهایی یابد، و البته بر او لازم است تا روزه اش را در وقت مناسبی قضاء کند، چون خداوند متعال فرمودند:
« فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ» البقرة/ 184.
یعنی: پس هرکسی از شما بیمار یا در سفر باشد، تعدادی از روزهای دیگر را روزه بگیرد.
117- مؤلف کتاب "الجوهرة النبیرة" از علمای حنفی می گوید: «بیماری که افطار کردن برای او جایز است، کسی است که روزه گرفتن موجب افزایش تب شدید او، یا چشم درد و یا سردرد می گیرد».
"الجوهرة النبیرة" (1/142).
118- کسی که دچار مرض سل ریوی و یا بیماری سنگ کلیه است، چنانکه یک پزشک مسلمان و متقی برای او تجویز کند که باید برای جلوگیری از ضرر وارده بر بدنش روزه نگیرد، پس می تواند از رخصت شرعی استفاده نماید و روزه نباشد زیرا الله متعال می فرمایند: « فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ» البقرة/ 184.
یعنی: پس هرکسی از شما بیمار یا در سفر باشد، تعدادی از روزهای دیگر را روزه بگیرد.
و پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: « إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ أَنْ تُؤْتَى رُخَصُهُ کَمَا یَکْرَهُ أَنْ تُؤْتَى مَعْصِیَتُهُ» روایت أحمد (5832) و ألبانی در "صحیح الجامع" (1886) .
یعنی: همانا خداوند متعال دوست دارد که از رخصت استفاده کنی همانطور که ناخوش می دارد که معصیت کنی.
بنابراین هرگاه مشکل جسمی او برطرف شد آن روزها را قضاء کند.
و اگر مرض او قابل علاج و بهبودی نباشد و همچنان روزه گرفتن بخاطر آن بیماری برایش زیان آور باشد، در اینصورت نیازی به قضاء نیست و کافیست تا به ازای هر روز مسکینی را طعام و غذا دهد.
"فتاوى الشیخ محمد بن إبراهیم رحمه الله" (4/181، 182).
"فتاوى نور على الدرب" - لابن عثیمین (216 /48) .
119- جمهور علمای مذاهب از جمله ائمه اربعه گفته اند که مریض حق ندارد روزه اش را بخورد مگر آنکه بیماریش شدید باشد، و منظور از بیماری شدید یعنی:
الف) بیماری به سبب روزه گرفتن افزایش یابد.
ب) شفای بیمار به سبب روزه گرفتن به تاخیر افتد.
ج) روزه گرفتن موجب مشقت و سختی زیادی بر وی شود، هرچند که بیماریش را افزایش ندهد یا شفایش را به تاخیر نیاندازد.
د) همچنین علما کسی را که به سبب روزه گرفتن دچار مرض و بیماری می شود را نیز مشمول این حکم و رخصت دانسته اند.
ابن قدامه رحمة الله علیه در "المغنی" (4/403).
زیعلی رحمة الله علیه در " تبیین الحقائق" (1/333).
امام نووی رحمة الله علیه در "المجموع" (6/261).
والله تعالی اعلم