(سوال) پولی که از راه حرام بدست آمده در چه راهی مصرف کنیم؟

(جواب) اگر کسى مال حرام بدست آورده باشد و سپس توبه کند، براى خلاص شدن از آن مسائل زیر مطرح است:

1- اگر در این مال حرام حق الغیر باشد، مثلا اموال دزدى و غصب و از این قبیل مسائل باشد باید آن اموال را به اصحابش برگرداند، ولى اگر اصحابش پیدا نشوند باید آنها را در راه خیر که براى عموم مسلمانان باشد صرف کند مانند دار الایتام و ساختن خیابان و غیره.

2- اگر این اموال از راههاى دیگر حرام بدست آورده باشد مانند ربا، فروش خمر، رشوه، موسیقى و از این قبیل مسائل، باید تمام آن اموال را در راه خیر که براى عموم مسلمانان باشد صرف کند مانند دار الایتام و ساختن خیابان و غیره، ولى اگر خودش فقیر و مستمند باشد، میتواند به اندازه حاجتش از آن مال بردارد و سپس بقیه اموال حرام را در راه خیر صدقه بدهد.

3- اگر از آن اموال حرام استفاده کرده باشد و سپس توبه کند، اشکالى ندارد و چیزى بر او نیست و لازم نیست که اموال حرامى را که استفاده کرده است را برگرداند، مگر اینکه همانطور که گفته شد حق الغیر باشد که باید آنرا به اصحابش برگرداند و یا از طرف صاحب مال بخشیده شود.

ابن قیم جوزیه رحمة الله علیه در مورد کسانى که مال حرام کسب کرده اند و سپس توبه میکنند و میخواهند از این مال حرام خلاص شوند میگوید: " بالتصدق به ، فإن کان محتاجا إلیه فله أن یأخذ قدر حاجته ، ویتصدق بالباقی " (زاد المعاد 5/778)، یعنى: " آن اموال را صدقه میدهد، و اگر محتاج بود میتواند به اندازه حاجتش از آن مال بردارد و بقیه را صدقه بدهد ".

و شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمة الله علیه در اینمورد میگوید: " فإن تابت هذه البغی وهذا الخَمَّار ، وکانوا فقراء جاز أن یصرف إلیهم من هذا المال قدر حاجتهم ، فإن کان یقدر یتجر أو یعمل صنعة کالنسج والغزل ، أعطی ما یکون له رأس مال " (مجموع الفتاوى 29/308)، یعنى: " اگر این زناکار و این شرابخوار توبه کردند، و فقیر بودند براى آنها جائز است که به اندازه نیازش از آن مال بردارد، و اگر بتوانند با آن مال تجارت کنند و یا در صناعت بافت و نسیج استفاده کنند، به اندازه راس المال راه اندازى آن عمل به آنها داده میشود "

پس بطور خلاصه این شخص که مال حرام کسب کرده است و توبه کرده است باید این اموال حرام را در راههاى خیر صدقه بدهد ولى اگر خودش فقیر و محتاج باشد میتواند به اندازه احتیاجاتش از آن مال بردارد و سپس بقیه اش را صدقه بدهد.

والله اعلم