(سوال) آیا حضرت عیسی (علیه السلام) در این دنیا وفات کرده؟
(جواب) در سوره آل عمران آیه شماره 55 آمده که خداوند متعال در مورد عیسى علیه السلام میفرماید:
" إِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عِیسَى إِنِّی مُتَوَفِّیکَ وَرَافِعُکَ إِلَیَّ وَمُطَهِّرُکَ مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا ... " (ال عمران : 55)
«هنگامی که خداوند گفت: ای عیسی! من برگیرنده توام (از زمین) و بالابرنده توام به‌سوی خویش (در آسمان، و بدین‌گونه نگه‌دارنده توام از آسیب کفار واین که به تو دست یابند، یا تو را به قتل رسانند) و پاک کننده توام از کسانی که کافرشده‌اند»
ابن جریر طبرى در تفسیرش چهار قول در معناى "متوفیک" ایراد کرده است به شرح زیر:
1- برخى از مفسرین میگویند معناى "متوفیک"، "خواب" هست، به این معنى که "تو را به خواب میبرم و سپس تو را در حالت خواب به سوى اسمان بالا میبرم"، زیرا کلمه وفات به معناى خواب نیز میآید (مانند ابن کثیر که در تفسیرش گفته است که: «مراد از برگرفتن (وفات) در اینجا، به خواب بردن وی است». آن‌گاه او در این‌باره به آیات و احادیثی استشهاد میکند، از جمله آیه: " وَهُوَ الَّذِی یَتَوَفَّاکُمْ بِاللَّیْلِ ..." (اوست ذاتی که شما را در شب میمیراند) «انعام/60». همچنین به این حدیث شریف که رسول خدا صلى الله علیه و سلم هرگاه از خواب بیدار می‌شدند، می‌فرمودند: «الحمدلله الذی أحیانا بعد ما أماتنا...: سپاس خدایی را که ما را زنده گردانید بعداز آن که میرانید...».
2- برخى دیگر میگویند که کلمه "متوفیک" یعنى "تو را از زمین برمیگیرم و سپس تو را زنده به سوى خودم در آسمان بالا میبرم"، زیرا میگویند کلمه "وفاة" به معناى "قبض" میآید.
3- برخى دیگر از مفسرین میگیوند که معناى "متوفیک" همان "مرگ" هست، یعنى تو را میمیرانم و سپس به سوى خودم میبرم، زیرا وفات یعنى مرگ.
4- برخى دیگر میگویند در این آیه تقدیم و تاخیر رخ داده، یعنى معناى آیه این هست که: "اى عیسى، من تو را به سوى خودم بالا میبرم، و تو را از کفار پاک میگردانم، و سپس بعد از اینکه تو را به دنیا (در روز قیامت) برگرداندم تو را میمیرانم"، پس معناى متوفیک را همان مرگ میدانند ولى بعد از اینکه دوباره در روز قیامت بیآید و دجال را بکشد و زندگى معمولى بکند و سپس طبق معمول بمیرد.
ولى ابن جریر طبرى گفت: "و صحیحترین این اقوال نزد ما آنست که معناى "متوفیک" "گیرنده" باشد، یعنى: "تو را از زمین بر میگیرم و زنده به سوى خودم بالا میبرم"، زیرا متواترا از پیامبر صلى الله علیه و سلم نقل شده است که فرمود: عیسى بن مریم نزول میکند و دجال را میکشد، سپس مدتى در زمین زندگى میکند، سپس میمیرد و مسلمانان روى او نماز میخوانند و او را دفن میکنند".
و امام طبرى گفت: "و معلوم هست که اگر خداوند عزوجل او را میرانده بود، دوباره او را نمیمیراند که دو بار او را در این دنیا بمیراند، زیرا خداوند عز وجل فرموده است که بندگانش را خلق میکند و سپس میمیراند و سپس زنده میکند همانطور که در این آیه امده است که: "اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکَائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذَلِکُمْ مِنْ شَیْءٍ" (الروم : 40)، یعنى: «خدا، همان کسی است که شما را آفرید، سپس به شما روزی بخشید، سپس شما را میمیراند، باز زنده‌تان میکند»
و امام طبرى گفت: "بنابراین معناى آیه اینست که خداوند به عیسى گفت: " اى عیسى، من تو را از زمین برمیگیرم و بسوى خودم بالا میبرم، و تو را از کفارى که پیامبریت را انکار کردند پاک میکنم"
و امام قرطبی گفت: «صحیح آن است که حق تعالی، عیسی علیه السلام را بدون وفات و خواب به آسمان برد».
و همانطور که بیان شد طبری نیز همین قول را اختیارکرده، و از ابن عباس رضی الله عنه نیز همین قول به صحت رسیده، و امام شوکانی نیز بر همین معنی تأکید میکند و قول صحیح نزد محققان از علما نیز همین است، یعنى عیسى علیه السلام نمرده، بلکه خداوند متعال زنده او را به آسمان برده و در روز قیامت برخواهد گشت و مدتى زندگى خواهد کرد و سپس مانند بقیه مردم بطور معمولى میمیرد.
والله اعلم