(سوال) رابطه ی علت و معلولی درمعجزات الله تعالی چگونه رخ میدهد؟
(جواب) سنت حاکم بر طبیعت اینست که برای هر معلولی علتی وجود دارد و البته هم معلول و هم علت بدون اراده الله تعالی رخ نخواهند داد، یعنی الله تعالی خالق هر چیزی است حتی افعال مخلوقات هم در حقیقت جزوی از خلق الله تعالی است و هنگامی که ما عملی را انجام می دهیم در حقیقت الله تعالی آن عمل را برای ما خلق می کند و ما کسب کننده آن عمل و فعل هستیم.
همچنین برای رخ دادن عملی نیاز به فراهم آوردن اسباب آن است تا آن سببها مثمر ثمر واقع شوند و فعل بوقوع بپیوندد ولی نباید فراموش کنیم که الله تعالی خالق اسباب و نتیجه آن اسباب یعنی فعل است و هم علت و هم معلول توسط الله تعالی خالق می شوند. حال الله تعالی اگر اراده نماید می تواند بدون اینکه سبب را فراهم آورد مسبب را بوجود بیاورد.
بنابراین باتوجه به اینکه الله تعالی سنت حاکم بر عالم را رابطه علت و معلول قرار داده است، ولی این امر باعث محدودیت برای وی نیست زیرا خود علت و معلول مخلوق الله تعالی هستند و اگر اراده کند هر معلولی را بدون علت خلق می کند.از طرفی نامعلوم و مخفی بودن علت و اسباب بر بوجود آمدن اموراتی بر انسانها، دلیل بر نفی استفاده از علت نیست و لازم نیست حتما الله تعالی از اسبابی استفاده نماید که نزد بشر مشهور و ضروری است،
زیرا هیچ چیز در برابر قدرت الله تعالی گریزی ندارد و الله تعالی بر هر امری توانا و قادر است چنانکه می فرماید:
« اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»(طلاق 12)
یعنی: خداوند همان کسى است که هفت آسمان را آفرید، و از زمین نیز همانند آنها را؛ فرمان او در میان آنها پیوسته فرود مىآید تا بدانید خداوند بر هر چیز تواناست.
و اوست که عیسی علیه الیلام را از زنی متولد ساخت که هرگز مردی وی را لمس نکرده بود:
« قَالَتْ رَبِّ أَنَّى یَکُونُ لِی وَلَدٌ وَلَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ قَالَ کَذَلِکِ اللّهُ یَخْلُقُ مَا یَشَاء إِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ»(آل عمران 47)
یعنی: (مریم) گفت: «پروردگارا! چگونه ممکن است فرزندى براى من باشد، در حالى که انسانى با من تماس نگرفته است؟!» فرمود: «خداوند، اینگونه هر چه را بخواهد مىآفریند! هنگامى که چیزى را مقرّر دارد (و فرمان هستى آن را صادر کند)، فقط به آن مىگوید: «موجود باش!» آن نیز فوراً موجود مىشود.
و الله تعالی فرزندی را نصیب زکریا و همسرش کرد درحالیکه زن وی عقیم بود:
« یَا زَکَرِیَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ یَحْیَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیًّا*قَالَ رَبِّ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْکِبَرِ عِتِیًّا *قَالَ کَذَلِکَ قَالَ رَبُّکَ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُکَ مِن قَبْلُ وَلَمْ تَکُ شَیْئًا»(مریم 7-9)
یعنی: اى زکریا! ما تو را به فرزندى بشارت مىدهیم که نامش «یحیى» است؛ و پیش از این، همنامى براى او قرار ندادهایم! (زکریا)گفت: «پروردگارا! چگونه براى من فرزندى خواهد بود؟! در حالى که همسرم نازا و عقیم است، و من نیز از شدّت پیرى افتاده شدهام!»(الله تعالی) فرمود: «پروردگارت این گونه گفته (و اراده کرده)! این بر من آسان است؛ و قبلاً تو را آفریدم در حالى که چیزى نبودى!»
کسی که منکر این امر شود که مریم علیه السلام بدون اینکه کسی وی را لمس کرده باشد حامله شد، کافر است و کسی که در این امر و قدرت الهی شک داشته باشد نیز کافر خواهد بود.
والله اعلم