الاعتصام
(سوال) چرا یعقوب علیه السلام برای یوسف علیه السلام سجده کرد؟ مگر سجده بردن به غیر خدا شرک نیست؟
(جواب) شکی نیست که سجده بردن برای غیر الله تعالی که همراه با تعظیم و خف و رجا باشد شرک و حرام است و موجب ارتداد می شود؛ اما سجده ی پدر مادر و برادران یوسف علیه السلام از بابت تعظیم و خوف و رجا نبوده بلکه نوعی سلام و تحیت و احترام به جایگاه یوسف علیه السلام بود که در رسم آنزمان آنها مرسوم بوده و ازطرفی اگر غیر این هم باشد، با آمدن شریعت اسلام آن اعمال دیگر جایز نیست و به اصطلاح نسخ شده اند زیرا اسلام نسخ کننده ی ادیان سابق و احکامشان است.
پس چون در حق سران و امیران و فرمانروایان، کرنش بردن از رسوم آنها بود و در آن هنگام ممنوعیتی برای این نوع سجده و کرنش وجود نداشت، بنابراین عمل آنها شرک نبود زیرا از آن نهی نشده بودند ولی در شرع پاک اسلام هرنوع سجده ای برای غیر الله حرام و شرک اعلام شده است و اگر احیانا در شریعت یوسف و یعقوب علیهما السلام جهت باب تکریم و احترام مرسوم بوده که دربرابر هم کرنش یا سجده ببرند؛ چنین شریعتی در اسلام نسخ شده است؛
امام ابن کثیر رحمه الله در تفسیر خویش می فرماید: " این امر در شریعت آنها جایز بوده که هرگاه بر بزرگی سلام می کردند برایش سجده می بردند و این امر از زمان آدم تا شریعت عیسی علیه السلام جائز بوده است ولی در شرع این امت (یعنی امت اسلام) حرام شده است و سجده بردن فقط مختص پروردگار سبحان قرارداده شده و این گفته از قول قتاده نیز برداشت می شود، و در حدیث معاذ آمده است که هنگامی او به شام رفت دید که مردمان آنجا برای اسقفهایشان سجده می برند وقتی که بازگشت او نیز برای رسول خدا صلی الله علیه وسلم سجده برد، ایشان به معاذ فرمودند: « مَا هَذَا یَا مُعَاذ ؟» این چه کاریست که می کنی ای معاذ؟ گفت: من دیدم که مردمان شام برای اسقف هایشان سجده می برند ولی من دیدم که ای رسول خدا شما برای سجده کردن لایق تر هستید تا برایتان سجده کنم؛ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «لَوْ کُنْت آمِرًا أَحَدًا أَنْ یَسْجُد لِأَحَدٍ لَأَمَرْت الْمَرْأَة أَنْ تَسْجُد لِزَوْجِهَا لِعِظَمِ حَقّه عَلَیْهَا» اگر کسی را به سجده برای کسی دیگر امر می کردم دستور می دادم تا زن برای شوهرش ( به دلیل حق بزرگی که بر او دارد) سجده ببرد.
همچنین در حدیث دیگری، سلمان فارسی پیامبر صلی الله علیه وسلم را در قسمتی از راه مدینه ملاقات نمودند و در آنموقع سلمان فارسی تازه مسلمان شده بود، او برای پیامبر صلی الله علیه وسلم سجده برد، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: «لَا تَسْجُد لِی یَا سَلْمَان وَاسْجُدْ لِلْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوت» ای سلمان برای من سجده مبر، بلکه برای زنده ای که هرگز نخواهد مرد سجده ببر. و غرض در اینجا این است که سجده بردن در شریعت (یوسف علیه السلام ) جایز بوده و لذا ( طبق رسم و عادت اخلاقیشان) برای او سجده ی (تکریم و احترام ) بردند."
والله اعلم