الاعتصام
(سوال) اول آسمانها خلق شدند یا زمین؟ آیا در این مورد تناقضی در قرآن وجود ندارد ؟ من شنیده ام که در این مورد دو آیه ی متناقض وجود دارد !
(جواب) یک مومن و مسلمان به قرآن ایمان دارد نه به شنیده هایی که مبنای بسیاری از آنها نظریات و فرضیات و حدس و گمانهایی هستند که به عینه اثبات نشده اند، و لذا می بینی که دانشمندی صد صال قبل چیزی را در مورد آفرینش گفته و در زمان خود او نظریه اش برای مردم قطعی قابل قبول بوده ولی پس از گذشت زمان در عصر حاضر مشخص شده که نظریه ی او کاملا اشتباه بوده است، مانند قانون جاذبه ی زمین نیوتون، که او گمان می نمود علت جاذبه به سبب نیروی گرانشی مرکز زمین است درحالیکه دانشمندان معاصر علت جاذبه را به سبب فضای بین کهکشانی اعلام نموده اند که البته معلوم نیست که آیا این نظریه هم درست باشد یا خیر، هدف ما از این گفتار اینست که بگوییم علم انسان بسیار محدود است و هنوز نمی داند که در کهکشان همسایه چه خبر و چه پدیده هایی در حال رخ دادن هستند و بیشتر بر مبنای حدس و نظریه استوار هستند.
پس ما نباید دیده ها یا برداشتهای ذهن خود را ملاک قرار دهیم و قرآن را با آن بسنجیم! زیرا قرآن کلام خالق است و همان خالق است که آسمانها و زمین را آفریده است و اینکه آیا چرا اول زمین را آفریده و بعد آـسمانها، این سوال ممکن است برای ما که علم کمی داریم مطرح باشد ولی قرار نیست که حتما اول آسمان آفریده شود و بعد زمین؛ و کجا و چه علمی گفته که زمین قبل از آسمان ممکن نیست درست شود؟ کدام دلیل و مدرک علمی اینرا گفته؟ شواهدشان چیست؟ آیا حدس و گمان است؟ یا یکسری قوانین فیزیکی است که ممکن است فردا خود آن قوانین را رد کنند ( مانند قاعده جاذبه زمین)
اما اگر به اصل سوال برگردیم؛ باید گفت که با توجه به آیات قرآن مفسرین چنین برداشت کرده اند که الله تعالی ابتدا زمین را خلق کرده و سپس به خلقت آسمانهای هفتگانه پرداخته است .
در سوره بقره آیه 29 بحث از اصل خلقت زمین است که میفرماید: «هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا ثم استوی الی السماء فسوئهن سبع سماوات» یعنی: "اوست که هر چه در زمین است برای شما خلق کرده است و سپس به آسمانها پرداخت" ولی در سوره ی نازعات بحثی از خلقت زمین بعد از آسمان نیامده! بلکه از گسترش و تکامل زمین بعد از خلقت آسمانها گفته شده است چنانکه می فرماید:
«أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا * رَفَعَ سَمْکَهَا فَسَوَّاهَا * وَأَغْطَشَ لَیْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا * وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا»)نازعات 27-30)
یعنی: آیا آفرینش شما (بعد از مرگ) مشکلتر است یا آفرینش آسمان که خداوند آن را بنا نهاد؟!
سقف آن را برافراشت و آن را منظّم ساخت، و شبش را تاریک و روزش را آشکار نمود! و زمین را بعد از آن گسترش داد.
در آیه ی 30 فرموده «وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا» و "دَحَاهَا" به معنی گسترش دادن است نه به معنی خلق نمودن از ابتدا، بنابراین معنی آیه بصورت "و زمین را بعد از آن خلق نمود" صحیح نیست، بلکه معنی صحیح آن اینگونه است:" و زمین را بعد از آن گسترش داد" یعنی ابتدا الله تعالی زمین را خلق نموده بعد اراده ی خلقت هفت آسمان نموده و بعد از آن زمین و خلقت آنرا گستراند و آن را برای زیست انسان آماده کرد. چنانکه در آیه ی بعدی یعنی آیه ی 31 نازعات می فرماید: «أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا؛ وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا» آب زمین و چراگاهش را از آن بیرون آورد و کوه ها را در زمین استوار و محکم گرداند. این ترتیب، درست همان چیزی است که علم امروز بر آن تاکید دارد که پیدایش آب در سطح زمین، و سپس گیاهان، و همچنین پیدایش کوهها را بعد از خلقت زمین می شمرد.
بعبارتی خداوند ابتدا زمین را خلق کرد در حالیکه تمام زمین و محتوای آن زیر آب بود و بعد ها به مرور زمان آبها به گودالهای موجود در زمین رفتند و خشکی ها از زیر آب سر بیرون کرده و به وضع فعلی در آمدند. که این را در اصطلاح "دحو الارض" یا "گسترش و هموار ساختن زمین (برای زیست موجودات)" می نامند که در آیه 30 سوره نازعات بدان اشاره شده است .
قتاده می گوید: " زمین در آفرینش خود بر آسمانها متقدم اما در گسترانیدن و به درهم پیچانیدن، از آسمانها متأخر است." والله اعلم
بنابراین هر چند گستراندن و هموار کردن زمین بعد از آفرینش آسمان بود اما زمین بهصورت اولیه خود قبل ازآفرینش آسمان آفریده شده بود.
والله اعلم