(سوال) منظور از اینکه: ایمان کم و زیاد می شود، چیست؟

(جواب) لفظ " الایمان یزید و ینقص، یزید بالطاعة و ینقص بالمعصیة " (یعنی: ایمان زیاد و کم می شود، با عبادت و عمل صالح زیاد و با گناه کم می شود) حدیث نیست، بلکه این لفظ کلام علمای سلف صالح رحمهم الله است که مرادشان هم اینست: ایمان گاهی زیاد و قوی می شود و گاهی کم و ضعیف می گردد. و این کلام مبارک آنها زمانی رایج شد که عده ای از فرقه های گمراه ادعا می کردند که ایمان زیاد و کم نمی شود و بلکه ایمان همگی بمانند هم و ثابت است و می گفتند: " الایمان لا یزید و لا ینقص". و بر این اعتقاد نتیجه می گرفتند که ایمان ابوبکر صدیق رضی الله عنه با ایمان یک مسلمان فاسق زنا پیشه هیچ تفاوتی ندارد و ایمان هر دوی آنها با هم برابر است. ولی علمای بزرگوار اهل سنت در برابر این اعتقاد فاسد موضع گیری کردند و در سخنان و موعظه ها و کتابهای خود در رد ادعاهای فرقه های گمراه می گفتند:"الایمان یزید و ینقص..".

همچنین لفظ " الایمان مثبت فی القلب کالجبال الرواسی و زیادته و نقصانه کفر " نه حدیث است و نه کلام سلف صالح.

برای توضیحات بیشتر، مطالب زیر را مطالعه کنید:

اهل سنت و جماعت گویند که: ایمان کم و زیاد می گردد، با عمل صالح زیاد و با گناهان کم می شود.

کتاب و سنت بر اینکه ایمان با انجام طاعت و عبادت زیاد و با انجام معصیت و گناه کم می شود، دلالت دارند.

خداوند در کتابش می فرماید:«وَالَّذِینَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدًى وَآتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ»( محمد 17)

«و کسانی که هدایت یافتند بر هدایتشان افزود و به آنها تقوا و پرهیزگاری عطا نمود» و می فرماید:«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ»( انفال 2)

«ایمانداران کسانی هستند که هنگامی که یاد الله می شود دلهایشان بترسد و هنگامی که آیات خداوند بر آنها تلاوت می شود ایمانشان زیاد می گردد و بر پرورگارشات توکل می نمایند» و از سنت این فرموده رسول الله صلی الله علیه وسلم است که می‌فرماید:«یخرج من النار من کان فی قلبه مثقال ذرة من إیمان»( صحیح البخاری حدیث برقم (7510) ، صحیح مسلم حدیث برقم (193) .)

«هرکس در قلبش به اندازه سرسوزنی ایمان باشد از آتش خارج می شود» و همچنین می فرماید:«الْإِیمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ شُعْبَةً أعلاها لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَدْنَاهَا إِمَاطَةُ الْأَذَى عَنْ الطَّرِیقِ وَالْحَیَاءُ شُعْبَةٌ مِنْ الْإِیمَانِ»( صحیح مسلم کتاب الإیمان حدیث رقم (57) .) «ایمان هفتاد و چند شعبه دارد که بالاترین آن لا اله الا الله و کمترین آن از بین بردن اذیت از سر راه مردم است و حیا شعبه ای از ایمان است».

اما ایمان در لغت به معنی تصدیق کردن و اقرار کردن است. ولی در اصطلاح شرع به معنی: 1- اعتقاد داشتن با قلب، و 2- اقرار کردن با زبان، و 3- عمل نمودن با اعضا و جوارح می باشد.

هرکس که در باره ی ایمان چنین اعتقاد نداشته باشد، پس او از منهج صحابه و سلف صالح منحرف شده است.


والله اعلم