الاعتصام
(سوال) بعضی از نماینده گان خرید اجناس نزد من می آیند و خرید می کنند ولی من به سفارش آنها مبلغ اجناس را در فاکتور بیشتر می نویسم! آیا این کار گناه دارد ؟
(جواب) هرکس بعنوان نماینده خرید یک شرکت یا موسسه ای در جایی خرید کند ولی عمدا قیمت اصلی اجناس خریداری شده را بیشتر به شرکت ارائه دهد تا از این راه قسمت اضافه را برای خود بردارد، باید گفت که این عمل حرام و گناه و خوردن مال مردم به ناحق است که خداوند متعال در مورد آن می فرماید: « وَلاَ تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُم بَیْنَکُم بِالْبَاطِلِ» (بقره 188).
یعنی: و اموال یکدیگر را به باطل (و ناحق) در میان خود نخورید!
مراد از باطل در اینجا، خوردن آن مالی است که شریعت اسلام، گرفتن آن را از مالکش مباح نگردانیده و اگرخورده شود، به ناحق خورده شده است و این شامل هر چیزی می‌شود که بدون عوض مقابلی، یا بدون رضای مالک آن گرفته شود. مراد از خوردن اموال؛ گرفتن و مسلط شدن برآنهاست و از آن به خوردن تعبیر نمود زیرا بزرگترین هدف به دست‌آوردن مال، خوردن آن می‌باشد.
و پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: «من غشنا فلیس منا» ( مسلم).
یعنی: کسی که اهل فریب و نیرنگ باشد و ما (مسلمانان) را فریب دهد، از ما نیست.
بنابراین عملکرد این نماینده خرید، خوردن مال مردم بناحق و نوعی فریب و غدر کردن است و هر دو حرام و گناه هستند.
و اگر فروشنده به خواست او عمل کند و قیمت آنرا در فاکتور (بیل خریداری) بیشتر از مقدار واقعی آن بنویسد، او نیز گناهکار و شریک جرم است، زیرا او به یک عمل حرام و گناه کمک و یاری رسانیده است درحالیکه خداوند متعال کمک رسانیدن به گناه را نهی کرده اند و می فرمایند:
« وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ»(مائده 2)
یعنی: و (هرگز) در راه گناه و تعدّى همکارى ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!
بنابراین شما (فروشنده) نباید این عمل را انجام دهید بلکه موظف هستید تا خریدار را نصیحت کنید تا از خوردن مال مردم بناحق دست بردارد و تمامی اموالی را که از این طریق از شرکت یا موسسه برداشته است به آنها پس دهد ، چرا که پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«من مات وعلیه دینار أو درهم قضی من حسناته، ولیس ثم دینار ولادرهم». ابن ماجه (1958).
یعنی: «هرکس در حالی بمیرد که دینار یادرهمی بدهکار باشد، (در روز قیامت) از حسناتش پرداخت می‌شود، چراکه در روز قیامت دینار ودرهمی وجود ندارد».
والله اعلم