(سوال) حقوق مسلمان بر مسلمان دیگر در شریعت اسلام چیست؟

(جواب) این آداب و حقوق بشرح زیر هستند:

1- موقع ملاقات با برادر مسلمان قبل از هر چیز به او سلام کند و بگوید: «السلام علیکم ورحمة اللّه» و باوى مصافحه کند. جواب سلام چنین داده شود. «وعلیکم السلام ورحمة اللّه وبرکاته»

2- وقتى برادر مسلمانى عطسه مىزند «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ» مىگوید، در جواب عطسه او «یَرْحَمُکَ اللّهُ» خداوند بر تو رحم کند، گفته شود و عطسه کننده، در جواب او بگوید: «یَهْدِیْکُمُ اللّهُ وَیُصْلِحُ بَالَکُمْ» خداوند مرا و تو را مورد مغفرت قرار بدهد یا اینکه خداوند شما را اصلاح کرده، هدایتتان کند. 

3- وقتى مسلمانى مریض شود، برادر مسلمان دیگر باید در حق او دعاى صحت نموده و عیادتش کند، زیرا در حدیث صحیح آمده است: «هر مسلمان بر مسلمان دیگرى پنج حق دارد: 1- جواب دادن سلام، 2- عیادت بیمار، 3- تشیع جنازه، 4- پذیرفتن دعوت، 5- جواب گفتن به عطسه. (متفق علیه).

4- این حق مسلمان بر مسلمان است که به هنگام وفاتش در نماز جنازه و مراسم تکفین و تدفین او شریک شوند. زیرا رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: هر مسلمان بر مسلمان دیگرى پنج حق دارد.

6- هرگاه برادر مسلمان از برادر مسلمانش در مورد مسئله اى مشورت کند و جویاى خیر و صلاح شود، لازم است که راه خیر و صلاح به او گفته شود و دیدگاه هاى مفید برایش ارائه گردد، یعنى آنچه را شخص مورد مشوره براى خود مفید مى داند، همان را به کسى که جویاى مشوره است، ارائه دهد.

7- هر آنچه را که مسلمان براى خود مى پسندد، براى مسلمان دیگر نیز بپسندد و هر آنچه را که براى خود دوست ندارد، براى مسلمان دیگر نیز دوست نداشته باشد.

8- بر مسلمان واجب است که مسلمان دیگر را در موقع نیاز و ضرورت کمک کند و او را بى یار و مددگار نگذارد.

9- مسلمان نباید مسلمان دیگرى را اذیت و آزار برساند از تعرض به مال و حیثیت و آبروى مسلمان جدا خوددارى شود .

10- انسان مسلمان در برابر مسلمان باید فروتن باشد، و فخر فروشى نکند، جایز نیست که یک مسلمان، مسلمان دیگرى را از جاى مباحش که از پیش آنجا نشسته و اشغالش کرده است، بلند کند و خود در آنجا بنشیند.

11- براى هیچ مسلمانى شرعا جایز نیست که با برادر مسلمان بیش از سه روز قطع رابطه کند.

12- از مسلمان غیبت و بدگوئى نشود و هیچ مسلمان، مسلمان دیگرى را تحقیر نکند، مورد استهزاء قرار ندهد، عیبجوئى نکند، با نام و القاب بد کسى را یاد نکند و سخن چینى نکند.

13- هیچ مسلمانى مجاز نیست که به ناحق از مسلمانى دیگر بدگوئى کند. خواه مرده باشد یا زنده.

14- مسلمان مجاز نیست که نسبت به مسلمان دیگر، در دل حسد، بغض، و بدگمانى داشته و از او تجسس کند. زیرا رسول اکرم صلی الله علیه وسلم مى فرماید: با همدیگر حسد، رنجش و بغض نکنید و از همدیگر روگردان نباشید و معاملات یکدیگر مداخله نکنید، اى بندگان اللّه! برادروار زندگى کنید. (مسلم).

15- مسلمان مجاز نیست که درباره مسلمانى دیگر نیرنگ و فریبکارى کند و در صدد گول زدن او باشد، زیرا رسول اکرم صلی الله علیه وسلم مىفرماید: «هر کس علیه مسلمانى اسلحه بکشد و هر کس در پى فریب و خدعه مسلمانان باشد، از گروه ما مسلمانان نیست». (مسلم).

16- انسان مسلمان در برابر عهد و پیمان خود وفادار است. زیرا خداوند مى فرماید:

« یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» (مائده: 1). «اى مؤمنان نسبت به معاملات و عهد و پیمان خودپاى بند باشید».

19- هر مسلمان موظف است که از جانب خود نسبت به سایر مسلمانان عدل و انصاف را رعایت کند و با آنان چنان رفتار کند که دوست دارد با وى رفتار شود.

20- انسان مسلمان باید از لغزشهاى مسلمان دیگر صرف نظر کند و عیوب او را پنهان نماید و در صدد کشف اسرار وى بر نیاید، زیرا خداوند مى فرماید:

« فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» (المائدة: 13). «عفو کن و از آنان در گذر بفرما، همانا خداوند نیکوکاران را مىپسندد».

21- بر مسلمان واجب است که برادر مسلمانش را در صورت نیاز مساعدت کند و در تامین نیازها و رفع مشکلات او در حد توان سعى و تلاش کند. زیرا خداوند مى فرماید:« وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى» (المائدة: 2). «در کارهاى خیر و پرهیزگارى همدیگر را مساعدت کنید».

22- هرگاه مسلمانى بنام خدا نزد مسلمانى دیگر پناهنده شود، باید به او پناه داده شود.


والله اعلم