(سوال) آیا قبرستان بقیع در گذشته گنبد و بارگاه داشت؟

(جواب) آنچه که واضح و مشخص است و شکی در آن نیست اینست که قبرستان بقیع در زمان رسول خدا صلی الله علیه وسلم و خلفای راشدین و حتی سالها بعد از آنها، هیچگونه مقبره و بارگاهی وجود نداشته است و این امر کاملا بدیهی و واضح است و کسی با آن مخالفت نکرده است، مثلا در زمان رسول خدا صلی الله علیه وسلم ایشان هرگز توصیه یا امر به ساختن گنبد بر روی قبور شهدای بدر و احد نکردند و هیچ گاه بر روی قبر حمزه رضی الله عنه که محبوب رسول خدا صلی الله علیه وسلم بود بارگاهی ساخته نشد، و یا بعد از وفات رسول خدا صلی الله علیه وسلم هرگز صحابه اقدام به ساختن مقبره یا گنبد بر روی قبر ایشان نکردند و دلیل این کار آنها بخاطر آن بود که شخص رسول خدا صلی الله علیه وسلم با ساختن هرگونه بنا یا مقبره یا گچکاری یا حتی نوشتن بر روی قبور نهی می فرمود، چنانکه از جابر رضی الله عنه روایت می شود که گفت:

«نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم أَنْ یُجَصَّصَ الْقَبْرُ وَأَنْ یُقْعَدَ عَلَیْهِ وَأَنْ یُبْنَى عَلَیْهِ». (مسلم /970) 

یعنی: پیامبر صلی الله علیه وسلم از گچ کاری قبور، و از نشستن بر روی آن و از بنا سازی بر روی قبور، نهی کردند.

و باز ابوسعید خدری روایت می کند:

«ان النبی صلی الله علیه وسلم نهی أن یْبنی علی القبر». ابن ماجه (1/437، 474).

یعنی: رسول الله صلی الله علیه وسلم از ساختن بنا روی قبر منع کرده است.

و در حدیثی از امیرالمومنین علی ابن ابی طالب رضی الله عنه این امر برایمان ثابت می شود که بایستی تمامی بناها و مساجد و بارگاهها و ... که برروی قبور بنا شده اند، ویران شوند. زیرا این امر باعث سرازیر شدن مبتدعان به آن قبور و انجام اعمال حرام و شرک آلود می گردد.

عن أبی الهیاج الاسدی قال : قال لی على بن أبی طالب: «ألا ابعثک على ما بعثنی علیه رسول الله صلى الله علیه وسلم أن لا تدع تمثالا [روایة :صورة ] [فی بیت] إلا طمسته، ولا قبرا مشرفا إلا سویته». صحیح مسلم (3/61).

یعنی: ابوهیاج اسدی روایت می کند: علی ابن ابی طالب رضی الله عنه به من گفت: آیا تورا مامور به انجام کاری نکنم که رسول الله صلی الله علیه وسلم برای انجام آن کار مرا امر کردند؟هر تصویری که در خانه ای دیدی آنرا ازبین ببر و هر قبری را که مرتفع بود با زمین هموار کن.

آیا این احادیث که همگی صحیح هستند، چیزی غیر از این حقیقت را می گویند که ساختن بنا بر روی قبور حرام هستند؟؟

اما متاسفانه قرنها بعد از دوران طلایی اسلام، بدلیل نفوذ تصوف در میان مردم و حکام وقت بر روی قبر اکثر صالحین مقبره ساختند و آنها با این کار خود را گناهکار ساختند زیرا بر خلاف دستور پیامبر صلی الله علیه وسلم – که فوقا ذکر شد- عمل نمودند.

اما اطلاع دقیقی در دست نداریم که آیا بر قبور واقع در بقیع نیز مقبره و یا بارگاه ساخته شد یا خیر؟

اما به هرحال در بقیع چه مقبره بوده باشد یا نباشد دو نکته برا ی ما حائز اهمیت است:

اول: شخص رسول خدا صلی الله علیه وسلم با ساختن هرگونه گنبد و بارگاهی بر روی قبور مخالفت کردند بنابراین مخالفت رسول خدا برای ما در حکم شریعت است و مهم نیست که افرادی بر روی قبور بقیع مقبره ساخته باشند و ما بخواهیم از آنها تقلید کنیم، و اگر افرادی چنین کرده باشند در روز قیامت باید پاسخگوی عملکرد خود باشند.

دوم: در زمان حیات رسول خدا صلی الله علیه وسلم و خلفای راشدین و قرون طلایی اسلام هرگز نه بر قبر شهدای بدر و احد، و نه بر قبر هیچ کدام از صحابه گنبد و بارگاهی ساخته نشد، و این نشانگر آنست که آنها به شریعت خداوند ملتزم بودند و آنها سلف صالح ما هستند و شایسته است که ما به آنها اقتدا کنیم نه به افراد گناهکاری که بدلیل دور شدن از منهج سلف صالح مرتکب بدعت و خلاف شریعت شدند.

از اینرو بر هر مسلمانی واجب است که به نشانه ی التزام به اوامر رسول خدا صلی الله علیه وسلم و اقتدا به سلف صالح این امت، از هر نوع گچکاری یا سیمان کاری یا ساختن بنا و بارگاه و مقبره و غیره بر بروی قبور پرهیز نماید زیرا رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند:

« لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْیَهُودِ وَالنَّصَارَى اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِیَائِهِمْ مَسَاجِدَ» بخاری و مسلم.

یعنی :« لعنت خدا بر یهود و نصاری باد که بر روی قبور پیامبرانشان مسجد ساختند».

و عایشه رضی الله عنها می گوید:

أَنَّ أُمَّ حَبِیبَةَ وَأُمَّ سَلَمَةَ رَضِیَ الله عَنْهُمَا ذَکَرَتَا کَنِیسَةً رَأَیْنَهَا بِالْحَبَشَةِ، فِیهَا تَصَاوِیرُ، فَذَکَرَتَا لِلنَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم، فَقَالَ: «إِنَّ أُولَئِکَ إِذَا کَانَ فِیهِمُ الرَّجُلُ الصَّالِحُ فَمَاتَ، بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا، وَصَوَّرُوا فِیهِ تِلْکَ الصُّوَرَ، فَأُولَئِکَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ». (بخارى:427)

یعنی: ام حبیبه و ام سلمه رضی الله عنهما برای پیامبر صلی الله علیه وسلم از کلیسایی که در زمان هجرت به حبشه، آنرا دیده بودند و مملو از عکس و تصویر بود، سخن گفتند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «آنها کسانی بودند که هرگاه فرد نیکوکاری از آنان، فوت میکرد، بر قبرش، مسجدی بنا می کردند و در آن، تصاویر و تمثالهای آن شخص را نقاشی می کردند. روز قیامت، این افراد، بدترین مخلوق، نزد خدا خواهند بود».

و اهل بدعت و صوفیان قبوری که اسلام را تنها در قبر و ضریح و برگزاری سالگرد و مراسمات بدعی و حرام خلاصه کرده اند، مدام به دنبال ایجاد شبهه در بین اذهان مسلمانان هستند تا بازار مذهب خود را گرم کنند و توجهی به احادیث صحیح پیامبر صلی الله علیه وسلم نمی کنند یعنی بجای آنکه ملاک درستی و نادرستی را کتاب خدا و کلام رسول خدا صلی الله علیه وسلم قرار دهند، مبنا را عملکرد گذشته ی برخی از مسلمانان عاصی قرار داده اند.

هیچ کس نمی‌تواند، بوسیله‌ی عمل حرامی برای جواز عمل حرام دیگری احتجاج و استدلال نماید، چون مقایسه‌ی با سخن یا عمل هیچ کس دیگری جایز نیست، زیرا ایشان مسئول تبلیغ از سوی الله تعالی است و اطاعت از پیامبر و پرهیز از مخالفت کردن با ایشان بر انسان واجب است؛ الله تعالی در این خصوص فرموده است:

«وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ» [حشر: 7]

«احکام و دستوراتی که پیامبر به شما می‌دهد به آن چنگ بزنید و از آنچه که شما را باز می‌دارد دست بردارید».


والله اعلم