الاعتصام
حکم پیروی از امام در رکعت اضافه ای که به قصد جبران انجام می دهد.
اگر امام با حالت اطمینان برای رکعت اضافه برخاست مثلا مطمئن بود که در قرائت فاتحه اشتباه کرده است در نیتجه مامومین نیز باید از وی پیروی کنند و برخیزند زیرا این رکعتی که امام انجام داده است در حق وی اضافه و زاید نیست بلکه آن رکعت موجب تکیمل شدن نمازش است .
هرگاه امام به رکعت اضافه رود، و دو نفر وی را آگاه کنند، مأمومین از امام پیروی کنند یا به آن دو نفر اعتماد کنند ؟
اگر امام برای رکعت اضافه ی پنجم در نماز چهار رکعتی بلند شد، و مأموم تاکید داشت که آن رکعت اضافه است و امام را متوجه ساخت ولی او بازنگشت، در این صورت لازم است تا مأمومی که به زیادت امام یقین دارد از او جدا شد و منفرداً (تنهایی) سلام دهد زیرا اگر بلند شود عمدا رکعتی را به نمازش اضافه کرده است .
و اما مسئله ی دوم: و آن اینست که؛ اگر دو نفر امام را (از اشتباهش) آگاه کردند آیا بقیه ی مأمومین از امام پیروی کنند یا آنکه (به آن دو نفر اعتماد کنند) و از امام جدا شوند و تنهایی نماز بخوانند؟ این مسئله (به این امر بستگی دارد که آیا) آن مأمومینی که امام را متوجه نکردند به درستی نماز امام اطمینان دارند یا خیر؟
اگر به درستی نماز امام اعتقاد و اطمینان دارند پس از او پیروی کنند، در غیر اینصورت به چیزی که آن دو نفر گفتند بازگردند و از امام جدا شوند (و خود تنهایی نمازشان را ادامه داده و سلام دهند)، و لازمست ملاحظه شود؛ دو نفری که امام را آگاه می کنند بایستی مورد اعتماد باشند زیرا به گفته ی غیر معتمد اعتباری نمی شود.
و اما حکم نماز امام که دو نفر (از مأمومین) وی را متوجه (اشتباهش کردند)؛ چنانکه به درستی نماز خود اطمینان دارد پس نمازش صحیح است، و اگر اطمینان ندارد نمازش باطل است، زیرا بر او واجب بوده تا به گفته ی آن دو نفر بازگردد و رکعت اضافه را ترک نماید، مگر آنکه (نسبت به حکم این مسئله) جاهل باشد یا فراموش نماید (که لازم بوده تا بازگردد) که در این حالت نمازش صحیح است ولی باید سجده ی سهو ببرد
حکم ادامه پیروی مسبوق از امامی که قبل از پایان نماز سلام دهد
هرگاه امام (قبل از آنکه نماز خود را کامل کند) سلام دهد و سپس فردی که مسبوق است (با سلام امام) بلند شود تا ادامه ی نمازش را بخواند، بعد امام متوجه نقص نماز خود می شود و بلند می شود تا رکعت باقی مانده اش را بخواند، آیا مسبوق با امام همراه شود یا خیر؟
پاسخ چنین است که آری، (مسبوق) باز گردد و با امام همراه شود هرچند که بلند شده باشد، سپس بعد از سلام امام برخواسته و باقی نمازش را بخواند، و اگر ما می گوییم که او بازگردد برای آنست که او برایش معلوم می شود که امام هنوز از نمازش فارغ نشده است
حکم فرد مسبوقی که فراموش می کند با سلام امام بلند شود و مابقی نمازش را بخواند
مسبوق فراموش می کند که با سلام امام بلند شود و مابقی نمازش را بخواند بلکه با او سلام می دهد، آیا بعد از آنکه بیاد آورد و نمازش را کامل نمود لازم است سجده ی سهو ببرد؟
اگر شخص مسبوق با سلام امام سهوا سلام داد، بر او واجب است ابتدا بلند شده و نماز خویش را کامل کند و بعد از اینکه سلام داد دو سجده ی سهو ببرد و باز سلام دهد.
والله أعلم