الاعتصام
حذیفه بن الیمان می‌گوید:
«كَانَ النَّاسُ يَسْأَلُونَ رَسُولَ اللَّهِ عَنْ الْخَيْرِ وَكُنْتُ أَسْأَلُهُ عَنْ الشَّرِّ مَخَافَةَ أَنْ يُدْرِكَنِي»
ترجمه: یعنی مردم درباره خوبی‌ها از رسول الله ج سوال می‌کردند و من همواره در مورد بدی‌ها، از رسول الله ج سوال می‌کردم تا گرفتار آن نشوم. بخاری (13/29) و مسلم.
لذا بر آن شدیم تا تمامی بدعت هایی که در زمینه ی تکفین و تدفین وارد شده است را نام ببریم تا امت اسلام آنها را بداند و خود را از آنها حفظ نماید تا مبادا در حرام بیفتد .
و اما مسائل پدید آمده هنگام وفات
1- اعتقاد داشتن به اینکه شیاطین بصورت پدر و مادر شخصی که در حال مردن است و در لباس یهود و نصارا نزد وی می‌آیند و پذیرفتن تمام ادیان را بمنظور گمراه کردن شخص در حال مرگ، پیشنهاد می‌کنند. ابن حجر هیثمی در «الفتاوی الحدیثیه» به نقل از سیوطی می‌گوید: چنین چیزی از حدیث و شرع ثابت نشده است.
2- گذاشتن قرآن بر بالین محتضر (کسی که در حال مردن است)
3- خواندن سوره «یس» بر بالین بیمار در حال مرگ
مسائل پدید آمده بعد از وفات
4- اعتقاد به اینکه انسان پس از مردن نجس می‌شود، جز شهدا و معصومین
5- بیرون راندن زنان حائض و نفسا و افراد جنب از اطراف میت
6- تعطیل نمودن مشاغل و نرفتن دنبال کار و زندگی به مدت یک هفته برای کسانی که موقع مردن حاضر بوده‌اند
المدخل لابن السراج (3/276-277).
7- اعتقاد به اینکه روح میت گرد خانه‌ای که در آن مرده است دور می‌زند
8- روشن کردن شمع تا صبح در کنار میت در شبی که فوت کرده است
المدخل (3/236).
9- گذاشتن شاخه سبز در اطاقی که میت در آن فوت کرده است
10- خواندن قرآن در کنار میت تا زمان غسل دادنش
11- گرفتن ناخن‌ها و تراشیدن موهای زیر ناف میت
«المدونه» امام مالک (1/180) مدخل (3/140).
12- ریختن خاک در چشم‌های میت و خواندن این مقوله در این لحظه «لا يملأُ عين ابن آدم الا التراب»
المدخل (3/261) مفتاح الکرامه (1/509).
13- غذا نخوردن خویشاوندان میت قبل از فارغ شدن از دفن
المدخل(3/276).
14- سوگواری تا یک سال تمام، بطوری که زنان از حنا، لباس و زیور آلات استفاده نکنند
15- اصلاح نکردن سر و صورت بخاطر سوگ
سند مساله شماره 22
16- استفاده نکردن از آبی که در خانه میت است. به گمان اینکه روح میت موقع بیرون آمدن، در آن آب شسته شده است
17- نشستن لباس‌های میت تا سه روز، به گمان اینکه این عمل باعث بازگرداندن عذاب قبر از وی می‌شود
المدخل (3/276).
18- این اعتقاد که هر کس روز جمعه، یا شب جمعه فوت کند، فقط یک ساعت در قبر عذاب می‌بیند و بعد عذاب از وی منقطع می‌شود و تا روز قیامت عذاب نمی‌بیند. (این مساله را ملا علی قاری در صفحه 96 «شرح الفقه الاکبر» آورده و آن را رد کرده است
19- عذاب قبر از مومن گناه کار روز جمعه و شب جمعه منقطع می‌شود و تا روز قیامت به او بر نمی‌گردد
20- اعلام خبر وفات میت از مناره‌های مساجد
المدخل (3/245-246) به مساله شماره 22 مراجعه شود
21- گفتن: الفاتحه به روح میت، هنگام شنیدن خبر وفات کسی
به مساله شماره 24 مراجعه شود.
مسائل پدید آمده در مورد غسل میت
22- گذاشتن تعدادی نان و کوزه پر از آب بعد از وفات، به مدت سه روز در جائی که غسل میت انجام گرفته است
المدخل(3/276).
23- روشن کردن چراغ و قندیل به مدت سه شب در جائی که غسل میت انجام گرفته است از غروب آفتاب تا طلوع خورشید، یا به مدت هفت شب (نزد بعضی) برخی این عمل را در محل وفات نیز انجام می‌دهند.
24- خواندن ذکر و دعای بخصوص برای شستن هر عضو از اعضای میت
المدخل (3/329).
25- با صدای بلند ذکر و دعا خواندن، موقع غسل دادن میت یا تشییع جنازه
26- رها کردن موهای میت زن در میان پستان‌هایش
به حدیث ام اعطیه در مساله 28 مراجعه شود.
مسائل پدید آمده پیرامون تکفین میت و انتقال او به قبرستان
27- انتقال میت به جاهای دور، نزد قبور صالحان و نیکان مانند اهل بیت و غیره
28- قول بعضی‌ها که می‌گویند: مردگان با داشتن کفن‌های خوب و زیبا افتخار می‌کنند و هر کس که کفن کهنه و کم ارزش بر تن او باشد، احساس حقارت می‌کند
29- نوشتن اسم میت و اینکه او (میت) به شهادتین اعتراف کرده و نوشتن اسامی شخصیت‌های صدر اسلام روی کفن و گذاشتن خاک مرقد فلان بزرگ در قبر یا کفن میت.
30- نوشتن هر گونه دعا روی کفن
31- آراستن جنازه
«الباعث علی انکار البدع و الحوادث» ابی شامه ص 67.
32- باهتزار در آوردن پرچم جلوی جنازه
33- گذاشتن عمامه میت روی چوب. ابن عابدین صراحتاً آن را مکروه می‌داند، همینطور کلاه و تاج عروس و هر لباس دیگری که بیانگر شخصیت میت باشد
34- حمل گل و ریحان و تصویر میت در جلو جنازه
35- ذبح گوسفند در چارچوب در، موقع بیرون بردن میت از خانه بعضی‌ها بر این باورند که اگر این کار انجام نگیرد سه تن از اهل میت فوت می‌کنند
الابداع فی مضار الابتداع (114) شیخ علی محفوظ.
36- بردن نان و گوسفند جلوی جنازه و ذبح آن و توزیع گوشت و نان بعد از تدفین
مدخل (7/266).
37- اعتقاد به اینکه اگر جنازه فرد نیک و صالحی باشد، وزن آن بر حمل کنندگان سنگینی نمی‌کند و به سرعت بسوی گورستان برده می‌شود
38- صدقه دادن هنگام تشییع جنازه و توزیع انواع شربت و نوشیدنی در حال تشییع
الاختیارات العلمیه (53) و کشاف القناع (2/134).
39- لازم دانستن حمل جنازه از سمت راست
المدونه 176.
40- حمل جنازه به اندازه ده قدم از هر چهار طرف. بعضی فقها برای این عمل به حدیث زیر استدلال کرده‌اند. «من حمل جنازه اربعين خطوة كفّرت عنه اربعين كبيرة» هر کس تا چهل قدم جنازه‌ای را حمل کند، چهل گناه از گناهان کبیره‌اش بخشوده خواهد شد. «بحر الرائق (2/207-308) آن را به نقل از «البدائع» درج کرده است.
ابوبکر نجار، آن را در شرح «المنیه» آورده است. بعضی آن را نقل کرده‌اند بدون اینکه اشاره‌ای به صحت و سقم آن کرده باشند. این حدیث در واقع صحیح نیست. در سند آن علی بن ابی ساره وجود دارد که ضعیف است. این روایت طبق اظهارات ذهبی منکر است. روی همین اصل ما آن را از موضوعات «الجامع الصغیر» شمرده‌ایم. لذا با توسل به این حدیث هیچگونه استدلالی برای این بدعت، موجه نیست.
41- تاخیر در انتقال جنازه به قبرستان
الباعث لا بی شامه(51-67) زاد المعاد (1/299) و «الامر بالاتباع سیوطی ص 251».
42- نزدیک نشدن به جنازه
الباعث ص 67.
43- تلاوت قرآن، ذکر، خواندن قصیده «برده» و «دلائل خیرات» و امثال آن
(البداع ص 110 اقتضاء الصراط المستقیم ص 57) «الاعتصام» امام شاطبی.
44- ذکر با جنازه با گفتن لا اله الا الله و خواندن قصیده برده، دلائل خیرات، اسماء حسنی و غیره
(السنن و المبتدعات شیخ محمد القشیری ص 67).
خواندن این دعا پشت سر جنازه: «الله أكبر، الله أكبر، أشهد أن الله يحيي ويميت وهو حي لا يموت سبحان من يعزز بالقدرة والبقاء وقهر العباد بالموت والفناء»45-
46- بانگ بر آوردن پشت سر جنازه با این کلمات: «استغفرواله يغفر الله لكم» و امثال آن
مدخل (2/221) الابداع (113).
47- اعتقاد داشتن به اینکه جنازه، اگر انسان نیکوکار و صالحی است، موقع عبور از کنار قبر اولیاء، علی رغم کوشش کسانی که آن را حمل می‌کنند، توقف می‌کند.
خواندن دعای زیر موقع گذشتن از کنار جنازه و دیدن آن: «هذا ما وعدنا الله و رسوله، و صدق الله و رسوله، اللهم زدنا ايماناً و تسليماً»48-
49- بردن آتشدانی که در آن عود می‌گذارند
المدونه (1/180) به مساله شماره 74 مراجعه شود.
50- طواف دادن جنازه اطراف قبور انبیاء
الابداع 109.
والله تعالی اعلم