الاعتصام
56- شخص توانگری از شخص تنگدستی طلب کار است و شخص تنگدست در دادن قرضش ناتوان است و امروز و فردا می کند . باید دقت کرد که این شخص تنگدست نمی تواند پول زکاتش را به شخص توانگر بدهد و آن را به عنوان پول قرضش پرداخت کند یا با پول زکات قرضش را ادا کند . به عبارتی چشم پوشي از طلب به حساب زکات جائز نيست، زيرا كه در اين صورت زكـات دهنـده، زكات را وسيله‌اى جهت حفظ مال خود قرار داده، و مالى را كه بايد به مستحقين پرداخت نمايد نزد خود نگاهداشته است، كه زكات بايد به محتاجين و مستحقين پرداخت شود و شخص توانگر جزو مستحقین نیست .
57- کسی که بدهکار است مبلغ بدهکاری را از کل مبلغ موجود کم کند و زکات بقیه را بپردازد .
58- شخصی که زمینی را برای ساختن خانه مسکونی خریده است اما بعدا تصمیم می گیرد آن را بفروشد زکاتی به او تعلق نمی گیرد و زمینش در حکم زمین تجاری و خرید و فروش نیست . به عبارتی آن زمين در صنف مال التجاره (كالاى تجارتى) قرار نمى‌گيرد و زكات در آن واجب نيست، زيرا كه شرط مال التجاره بودن در هر مالى اين است كه آن را به هدف فروش (تجارت) خريد، و به همان هدف نگهدارى نمايد، يعنى اگر در ابتدا به هدف فروش (تجارت) خريدارى نمايد سپس تغيير نظر دهد و آن را جهت ساخت خانه مسكونى مورد استفاده خود قرار دهد نیز زکات تعلق نمی گیرد .
59- زکات مال التجارة از قیمت آن پرداخت می شود نه از جنس آن , زیرا همانگونه که تعیین نصاب مال التجارة بر اساس قیمت آن است زکات آن نیز باید از قیمت آن پرداخت شود , همچنین پرداخت قیمت به نفع فقیر است زیرا که فقیر می تواند با قیمت ( پول ) مایحتاج خود را فراهم کند اما ممکن است نیازی به جنس نداشته باشد و مجبور شود جهت برآورده کردن نیاز خود جنس را زیر قیمت به فروش برساند .
60- منظور از سرمايـه و كاركردى كـه در آن زكات واجب است موجودي نقدي و کالاهائى است که مورد خريد وفروش قرار مى‌گيرد , اما آن کالاهایی که به عنوان وسایل کار از آن استفاده می شود و مورد خرید و فروش قرار نمی گیرد مانند ماشین , رایانه , تلفن و ... که مورد استفاده مغازه و شرکت قرار دارد و همچنین آنچه از شرکت و یا مغازه برداشت و خرج شده است زکات تعلق نمی گیرد .
61- تاجر باید هم از کارکرد و هم از سرمایه زکات بدهد یعنی تاجر باید آخر سال سرمایه و کارکرد را حسابرسی کرده و با هم جمع می کند و اگر در حد نصاب باشد دو و نیم درصد زکات می دهد .
62- در مورد زکات محصولات کشاورزی دقت بفرمایید اگر محصول چند سال و در حالت نصاب نزد صاحب محصول باشد واجب نیست که هر سال زکات آن پرداخت گردد و این از خصوصیات زکات محصولات است که فقط یکبار و آن هم در هنگام برداشت پرداخت می شود .
63- شرایط زکات در محصولات کشاورزی :
اینکه از نوعی باشد که انسان آن را می کارد , خشک و غله می شود و مدت زمان زیادی بدون استفاده از وسایل خنک کننده و مواد نگهدارنده فاسد نمی شود مانند : خرما , کشمش , گندم , جو و برنج و ....
اینکه به حد نصاب رسیده باشد و حد نصاب محصولات کشاورزی پنج وسق برابر با 1600 رطل و تقریبا 800 کیلو و یا دویست من می باشد .
و اینکه آثار قابل استفاده بودن در آن ظاهر باشد
64- جدول شماره (1) بيان كننده زكات شتر:
نفر مقدار واجب عدد مقدار واجب
از تا از تا
5 9 (1) گوسفند 36 45 (1) ماده شتر دو ساله
10 14 (2) گوسفند 46 60 (1) ماده شتر سه ساله
15 19 (3) گوسفند 61 75 (1) ماده شتر چهار ساله
20 24 (4) گوسفند 76 90 (2)ماده شتر دو ساله
25 35 (1) ماده شتر يكساله 91 120 (2) ماده شتر سه ساله
بعد از 120 در هر (40) شتر يك ماده شتر دو ساله و در هر (50) شتر يك ماده شتر سه ساله واجب مى‌شود، بعنوان مثال: در (170) شتر (3) ماده شتر دو ساله و (1) ماده شتر سه ساله زکات تعلق مي‌گيرد، زيرا كه در (170) سه چهل و يك پنجاه وجود دارد. ضمناً گوسفندى كه در ازاى شتر داده مى‌شود در صورتيكه بز باشد لازم است كه دو ساله باشد و اگر ميش باشد يك ساله.
جدول شماره (2) بيان كننده زكات گاو:
رأس مقدار واجب
از تا
30 39 يك گاو يك ساله نر يا ماده
40 59 يک گاو ماده دو ساله
60 69 دو گاو يک ساله نر يا ماده
بعد از آن، در هر سى گاو يك گاو يك ساله نر يا ماده، و در هر چهل گاو يك گاو ماده دوساله تعلق مى‌گيرد؛ مثلاً در هفتاد گاو يك گاو يك ساله نر يا ماده و يك گاو ماده دو ساله واجب است زيرا كه در هفتاد، يك (30) و يك (40) وجود دارد.
جدول شماره (3) بيان كننده زكات گوسفند:
رأس مقدار واجب
از تا
40 120 يك گوسفند
121 200 دو گوسفند
201 399 سه گوسفند
400 499 چهار گوسفند
بعد از آن در هر صد گوسفند يك گوسفند زكات واجب مى‌شود، مثلاً در (500) گوسفند (5) گوسفند و در (600) گوسفند (6) گوسفند و همچنين...
گوسفند، بز و ميش را شامل مى‌شود و گوسفندي که جهت زكات داده مى‌شود چنانچه بز باشد لازم است دو ساله باشد و اگر ميش باشد يك ساله، و هچنين بايد ماده باشد مگر اينكه گوسفندانش همه نر باشند.
والله تعالی اعلم