11- بر طبق راي صحيح علماء، زکات بر مال دزديده شده يا غصب شده واجب نيست.

الاختیارات صفحه 146

ولي بعضي از علما فرموده اند که هرگاه آن اموال را به دست آورد، يعني مالش را پس گرفت، بايد زکات يکسال آنرا بپردازد، هرچند که تا ده سال هم آن پول به دستش برنگردد.

12- بر طبق رأي راجح علما پرداخت زکات پيش از موعد آن جايز و صحيح است، و اين رأي حسن بصري، وسعيد بن جبير، و زهري ، و اوزاعي ، و أبو حنيفة ، وشافعي ، و أحمد ، وإسحاق، وأبو عبيد است.

ولي لازم به ذکر است که پرداخت زودتر از موعد زکات، بهتر است فقط در صورت نياز انجام شود.

علامه ابن عثیمین رحمه الله می گوید : قول صحیح درباره پرداخت زودتر از موعد و قبل از آنکه یک سال بر ( حد نصاب ) بگذرد این است که : فقط برای مدت زودتر از دو سال جایز است ( یعنی حداکثر می توان زکات دو سال آینده را زودتر پرداخت کرد ) و بیشتر از آن جایز نیست , با این وجود نبایستی زکات را قبل از فرارسیدن موعد آن پرداخت نمود مگر آنکه نیازی روی دهد مانند گرسنگی شدید , یا رفتن به جهاد , یا چیزی مشابه آنها , در این حالت می گوییم : زودتر پرداخت می شود زیرا گاهی چیزی بر مفضول عارض می شود که آن را بر افضل قرار می دهد . وگرنه افضل و بهتر است که تا فرا رسیدن موعد زکات پرداخت نشود چرا که انسان گاهی مالش در معرض تلف و زیان یا ... قرار می گیرد . و در هر حال لازمست توجه شود که اگر کسی ( در پرداخت زکات تعجیل کرد و تا رسیدن موعد ) چیزی بر مالش افزوده شد : در اینصورت باید زکات این اضافه را بدهد.

فتاوی الشیخ العثیمین " ( 18/328 ) "

13- اما اگر کسي فقير يا مسکين باشد، ولي ترس آن رود که اگر پول زکات به او داده شود او آنرا در مصرف مواد مخدر صرف کند؛ در آنصورت پرداخت پول زکات به او جايز و صحيح نيست، زيرا دادن پول زکات به او يعني کمک به وي براي تهيه مواد مخدر! که از نظر شريعت اسلام استعمال مواد مخدر حرام است، و هرکسي که در تهيه آن براي افراد معتاد کمک کند، او در گناه و منکر، شخصي را ياري رسانيده است . ولي علما فرموده اند که مي توان بجاي پول برايش مواد غذايي , پارچه و ... تهيه کرد و به او داد تا مبادا پول را در مصرف مواد مخدر هزينه کند.

همچنين اگر کسي بخواهد براي ترک اعتياد خود از پول زکات استفاده کند، جايز است که به او پول زکات داد تا در درمان و مداواي خود هزينه کند.

پس در دوحالت مي توان زکات را به فرد فقير يا مسکين معتاد سپرد:

- يا دادن مواد غذايي بجاي پول زکات

- يا دادن پول به او جهت مداوا و درمان اعتياد خود

14- شخصی که فرزندش بیمار است نمی توان به او پول زکات را داد مگر اینکه جزو اصناف هشتگانه زیر باشد :

خداوند متعال مستحقين زکات را چنين معرفي مي کند:

« إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاِبْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (60)» [توبه:60 ]

يعني: « زکات مخصوص فقراء، مساکين، گردآورندگان زکات، کساني که جلب محبتشان (براي پذيرش اسلام) مي شود، (آزادي) بردگان، (پرداخت بدهي) بدهکاران، (مصرف) در راه الله، و واماندگان در راه (مسافران درمانده و دور افتاده از مال و خانه) مي باشد. اين فريضه مهم الهي است و الله دانا و حکيم است».

15- فقرا , مساکین و بدهکاران جزو اصنافی هستند که زکات به آنها تعلق می گیرد .

فقرا، كسانى هستند كه هيچي ندارند.

و مساکين، كساني هستند كه دخلشان به خرجشان نمى‌رسد، مثل كسيكه درآمدش در روز (90) است و خرجش (100)، پس وضعيت معيشتي مسکين اندکي از فقير بهتر است.

و بدهکارانی که توانایی پرداخت بدهی خود را ندارند جزو این اصناف هستند .

16- مهريه زنان (اگر به حد نصاب برسد که برابر يا بيشتر از 85 گرم طلاي 24 عيار است) در اينصورت زکات دارد و خود زن مسئول پرداخت زکات مهريه خود است مگر آنکه شوهرش به ميل خود حاضر شود زکات اموال زنش را بدهد.

و اگر شوهر مهريه همسرش را نداده باشد، باز زکات دارد

اما اگر زن مهريه اش را بر شوهرش ببخشد، در اينصورت زکاتي هم باقي نمي ماند و شرعا او مکلف نيست تا زکات بدهد، زيرا ديگر او صاحب آن مهريه نيست و مهريه اي برايش نمانده تا بخواهد زکاتش را بدهد و هرچه داشته را بخشيده و از ملکيتش خارج کرده است.

17- براي آنکه خانواده ي مستحق خجالت نکشند مي توان در وقت دادن زکات بگوييم که اين پول ‏هديه است ولي اگر بعدا بدانند که آن پول زکات است و بخاطر آن خشمگين و رنجور شوند، بهتر است همان لحظه به آنها بگوييد که پول زکات است. ولي اگر رنجور نمي شوند و فقط شرم و خجالت دارند، لازم نيست بگوييد که پول زکات است.

اساسا بايد اين مسئله را رعايت کرد که: هنگام دادن پول زکات به مستحقين گفتن اين سخن که: "اين پول زکات است" مکروه است، حال چه خجالت بکشد و چه خير!

18- اینکه گدایی را ببینیم و بعد به او مقداری پول بدهیم به عنوان زکات نمی توانیم محسوب کنیم زیرا این عمل صدقه دادن است نه زکات دادن .

19- اگر زکات دهنده مي داند که آن فردي که بدهکار است اگر پول زکات بدستش بيافتد آنرا براي بازپرداخت وام بانکي خرج مي کند، پس قطعا دادن زکات به او جايز نيست،  بلکه اين عمل نوعي کمک به گناهي است که آن شخص در اثر اخذ وام بانکي مرتکب شده است.

زيرا وامهايي که کارمزد يا سود دارند، بعنوان ربا تلقي مي شوند و ربا نيز يکي از بزرگترين گناهان کبيره است.

20- اگر والدين پول ويا مقداري طلا براي هديه ي ازدواج فرزندشان کنار بگذارند و آن هدیه به حد نصاب برسد باید زکات آن را بدهند . به عبارتی دیگر بر طبق قانون شرع: هر مالي که به حد نصاب برسد، و بعد يکسال قمري بر روز رسيدن بر حد نصاب آن مال بگذرد، لازمست تا زکات آنرا پرداخت نمود، و هرسال اين زکات تکرار شود مگر آنکه مثلا در سال بعد مقدار ارزش آن مال از حدنصابي که شريعت تعيين کرده است کمتر شود، در اينحالت نيازي نيست تا آن سال زکات را داد ولي چنانچه دوباره به حد نصاب رسيد بايستي آن روز را ثبت کنيد و پس از يکسال بر آن روز دوباره زکاتش را بدهيد.

والله تعالی اعلم