الاعتصام
" تعریف کفر , انواع آن و تفاوت بین آنها "
کفر در لغت به معنای پوشش ومانع است، و در شرع، به معنای ضد ایمان یا نقض کننده ی ایمان است. کفر : ایمان نداشتن به الله و رسول اوست. صرف نظر از اینکه این کفر همراه با تکذیب باشد یا بدون تکذیب، بلکه به مجرد شک و گمان، یا روی گردانی، یا حسد و خود پسندی، یا پیروی کردن از هوا و هوسی که مانع تبعیت از دین خدا شود، کافر می شود : اگرچه کفر تکذیب کننده بزرگتر است. همچنین کسی که از روی حسادت دین الله را انکار و او را تکذیب می کند، و در حالی که به حقانیت پیامبران یقین دارد، حکم کافر تکذیب کننده را دارد .
" انواع کفر "
کفر به دو نوع تقسیم می شود :
الف) کفر اکبر-----» کفر ورزدین به اصل ایمان
ب) کفر اصغر-----» کفر ورزیدن به فروع ایمان
الف ) کفر اکبر
کفر اکبر آن است که فرد با انجام آن مرتد شده و تمامی اعمال صالحش حبط و از بین می رود و برای چنین شخصی در روز قیامت شفاعتی نیست .
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ ماتُوا وَ هُمْ كُفَّارٌ أُولئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ " خالِدِينَ فِيها لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ
سوره ی بقره آیات 161و162
کفر اکبر انواعی دارد که عبارتند از :
1- کفر تکذیب و جحود
یعنی دروغ دانستن دین الله متعال و یا انکار یا رد کردن آن لذا الله متعال در این راستا می فرماید :
«چه کسی ستمگرتر از آن کسی است که بر الله دروغ بندد و یا [دین] حق را چون به او رسد تکذیب کند؟! آیا جهنم جای کافران نیست؟»
عنکبوت/68
این کفر بعضی مواقع توسط تکذیب با قلب صورت می پذیرد – چنانکه ابن القیم می گوید این نوع از کفر کم است – و بعضی موقع توسط زبان و اعضاء جسم است و آن به وسیله کتمان حق و ظاهراً اطاعت نکردن از آن با آنکه آن را می داند و قلباً برآن آگاهی دارد است، مانند : کفر یهود نسبت به پیغمبر (صلی الله علیه و سلّم ) خداوند می فرماید :
فَلَمَّا جَاءهُم مَّا عَرَفُواْ کَفَرُواْ بِهِ آیه 89/ البقره
همین که آنچه [که اوصافش] را میشناختند برایشان آمد انکارش کردند . و همچنین می فرماید :
وَإِنَّ فَرِیقاً مِّنْهُمْ لَیَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ یَعْلَمُونَ از آیه 146/ البقره
یعنی : و مسلما گروهی از ایشان حقیقت را نهفته میدارند و خودشان [هم] میدانند .
و این بدینصورت است که تکذیب تحقق نمی یابد مگر از جانب کسی که حق را می داند و آن را ردّ می کند ، به همین دلیل است که خداوند انکار کردن کفار نسبت به پیغمبر صلی الله علیه و سلّم را به صورت حقیقی و درونی نفی می کند بلکه می فرماید انکار آنها تنها با زبان بوده است ؛ خداوند می فرماید : " فَإِنَّهُمْ لاَ یُکَذِّبُونَکَ وَلَکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیَاتِ اللّهِ یَجْحَدُونَ "آیه 33/الانعام
یعنی : در واقع آنان تو را تکذیب نمی کنند ولی ستمکاران آیات خدا را انکار میکنند ، و در مورد فرعون و قومش می فرماید :
" وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا " از آیه 14/ النمل
یعنی : و با آنکه دلهایشان بدان یقین داشت از روی ظلم و تکبر آن را انکار کردند .
2- کفر عناد
عناد به معنای ستیز و دشمنی است و شامل شناخت حق به قلب و اعتراف به زبان ولی پیروی کردن از چیزی که با ایمان دشمن است می باشد .
الله متعال در سوره مدثر آیه 16 می فرماید :
كَلَّا إِنَّهُ كَانَ لِآيَاتِنَا عَنِيداً
هرگز ! چرا كه با آيات ما دشمن و ستيزه جو است .
و در آیه ای دیگر الله متعال می فرماید :
أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ
سوره ق آیه 24
والله به آن دو فرشته می گوید هرکسی را که به کفر اصرار می ورزید و از روی لجاجت با حق به ستیزه بر می خواست به دوزخ در افکنید .
3- کفر اعراض
روی برگرداندن و نادیده گرفتن حق است یعنی با اینکه فرد می داند آن چیز حق است ولی از آن روی می گرداند و بی تفاوت رد می شود .
الله متعال می فرماید :
وَالَّذِینَ کَفَرُوا عَمَّا أُنذِرُوا مُعْرِضُونَ
و کسانی که کافر شده اند از آنچه هشدار داده شده اند روی گردانند .
آیه ی 3 سوره احقاف
پس کسی که از آنچه پیغمبر آورده است روی بگرداند مانند کسی که قولاً بگوید : " از او پیروی نمی کنم " و یا عملاً مانند کسی که از شنیدن حق فرار کند و یا روی بر گرداند و یا انگشتش را داخل گوشش کند ، و یا اینکه حق را شنیده باشد امّا قلباً از آن روی گردان باشد که در واقع کافر شده است از نوع کفر روی گرداندن یا اعراض .
همچنین الله متعال در سوره کهف آیه 57 می فرماید :
" وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بآيَاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَنَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنَا عَلَى قُلُوبهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَ في آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِن تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى فَلَن يَهْتَدُوا إِذًا أَبَدًا "
" و کیست ستمکارتر از کسی که او را به آیات پروردگارش تذکر دهند ، پس ( او به جای پذیرش ) از آنها اعراض کند و آنچه را پیش از این انجام داده فراموش کند ؟ همانا ما بر دلهایشان پرده هایی افکندیم تا آن را نفهمند و در گوشهایشان سنگینی قرار دادیم که اگر آنان را به هدایت فرا خوانی ، هرگز به راه نخواهند آمد. "
والله تعالی اعلم