" انواع سه گانه توحید "

1-توحید ربوبیت

2-توحید الوهیت

3-توحید اسماء و صفات

توحید ربوبیت

عبارت است از: اقرار به یگانگی الله متعال در خلقت و تدبیر امور , همانطور که الله عزوجل می‌فرماید: ﴿أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُ﴾ [الأعراف: 54] «آگاه باشيد كه تنها او مي‌آفريند و تنها او فرمان مي‌دهد». بنابراین، خلق کردن و امرکردن که همان تدبیر است همان ربوبیت می‌باشد که مختص الله عزوجل است، و بدین ترتیب هیچ خالقی جز الله نیست و هیچ امر کننده و تدبیر کننده‌ای جز او نیست . بنابراین تمامی شوون ربوبیت از خالق بودن و مالک بودن و رزق و تصرف و تدبیر امور، تنها برای الله عزوجل می‌باشد و بدین ترتیب تنها اوست که خالق است و غیر از او مخلوق می‌باشد، و تنها اوست که رزق دهنده است و غیر او رزق گیرنده می‌باشد و تنها اوست که پرورش دهنده و پروردگار است و غیر او پرورش یافته می‌باشد، و تنها اوست که مالک است و غیر او مملوک می‌باشد و این امری است که فطرت بر آن گواهی می‎دهد، و این توحید را تمام افراد از کفار و مشرک گرفته تا مسلمان و یهودی همگی بر این توحید واقف هستند و آن را قبول دارند به جز افرادی که پیرو فرعون هستند ( فرعون صفتان ) . این توحید حتی در زمان پیامبر انکار نگردید و کفار مکه به این نوع توحید اقرار می کردند در حالیکه اقرار آنها به توحید ربوبیت سبب وارد شدن آنها به دین اسلام نگردید و این بدان معنی است که توحید ربوبیت به تنهایی برای وارد شدن به اسلام کافی نیست بلکه می بایست این توحید ربوبیت در افعال فرد ظاهر گردد و همراه آن سایر توحید ها نیز وجود داشته باشد .

و این موضوع در بسیاری از آیات قرآن نمایان است آنجا که الله می فرماید : بگو کیست که از آسمانها به شما روزی می دهد ؟ قطعا خواهند گفت الله .

در این آیات به وضوح مشخص است که آنها توحید ربوبیت را قبول داشتند اما با این حال باز هم الله آنها را مشرک خطاب می کند و باید دانست که تنها قبول داشتن توحید ربوبیت سبب نمی شود تا از زمره ی مشرکان خارج باشیم بلکه باید توحید الوهیت و اسماء و صفات الهی که از جمله مهمترین انواع توحید در زندگی می باشند ,نیز در کنار آن باشد .

به صورت خلاصه توحید ربوبیت یعنی اینکه همه ی کارها را الله متعال انجام می دهد یعنی این الله است که به ما روزی می دهد , این الله است که از آسمانها باران می باراند , روز را شب می کند و شب را روز می کند , مالک آسمانها و زمین و تمام هستی است , خالق همه ی موجودات و هستی است و ... و در این توحید نباید برای الله متعال شریک قائل شویم و شریک قائل شدن یعنی اینکه فکر کنیم روزی دهنده, صاحبکار یا فلان شخص است و یا ... زیرا در این صورت برای الله در فعل روزی رساندن به مخلوقات شریک قائل شده ایم بلکه باید بگوییم روزی دهنده الله است و صاحبکار وسیله یا سبب است و اگر اینگونه نگوییم همانطور که در بالا ذکر شد در فعل رزاق بودن الله متعال برایش شریک قایل می شویم و اصلا خود کلمه ی توحید یعنی اینکه خداوند در ربوبیت یکتا و واحد است .

و توحید ربوبیت دارای اصولی است که این اصول عبارتند از :

1-ربوبیت در رزق

2-ربوبیت در تدبیر

3-ربوبیت در خلق

4-ربوبیت در ملک

دوستان گرامی می توانند این اصول را در آیات 31 سوره یونس و 189 سوره آل عمران و 190 سوره آل عمران بیابند .

توحید الوهیت

توحید الوهیت آن چیزی است که در حال حاضر و ایام گذشته در آن نزاع و اختلاف زیادی وجود داشته است و آن عبارت است از توحید الله در افعال و کردارهای بندگان (  توحید در عبادات بندگان ) . عباداتی مانند دعا , نماز , قربانی , حج , نذر , امید , ترس , توکل و ...

برای مثال از موارد بالا توکل را به صورت بسیار مختصر توضیح می دهیم :

توکل اگر بر الله تعالی باشد ------» کمال دین است

توکل اگر بر قبر یا شخص مرده ای باشد --------» شرک اکبر و سبب خروج انسان از دایره اسلام است .

توکل اگر بر اسباب و وسایل باشد ---------» شرک اصغر است .

شیخ الاسلام بن تیمیه می فرماید : توکل بر الله بدون گرفتن اسباب , استهزاء به الله است .

به طور خلاصه منظور از توحید الوهیت این است که عبادات ما برای الله خالص خالص باشد یعنی فقط برای او باشد و عبادات ما کاملا خالص و بدون شرک باشد . همانطور که الله متعال درسوره زمر می فرماید :

(أَلا لِلَّهِ الدِّينُ الْخالِصُ)

«آگاه باشيد كه دين خالص از آن خداست»

إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ ۚ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ

اگر آنها را بخوانید دعوت شما را نمی شنوند ، و (بالفرض) اگر بشنوند به شما جواب نمی گویند و در روز قیامت شرک تان را انکار خواهند کرد ، و هیچ کس تو را مانند خبیری آگاه ( یعنی خداوند ) با خبر نمی کند.

سوره فاطر آیه 14

پس در دعا کردن باید خالص دعا کنیم زیرا دیدیم که در بالا خداوند توسل به مردگان را شرک دانسته است و علت شرک نیز این بود که خالصانه دعا نکردند بلکه سایرین را نیز از طریق توسل در دعای خود داخل کردند .

توحید الوهیت متضمن توحید ربوبیت بوده و عکس این قضیه صادق نمی‎باشد و توحید ربوبیت متضمن توحید الوهیت نمی‌باشد.

والله تعالی اعلم