الاعتصام
" ناقض ششم "
استهزاء کردن یا به ریشخند گرفتن بخشی یا چیزی از دین پیامبر علیه الصلاة و السلام و یا مسخره کردن پاداش ها و مجازات های اسلام .
اگر کسی به چیزی از دین پیامبر علیه الصلاة و السلام یا بخشی از آن تمسخر کند به اجماع مسلمین و علما کافر و از دایره اسلام خارج می گردد . مثلا مسخره کردن الله متعال , کتاب های آسمانی , پیامبران , اصحاب , امهات المومنین , فرشتگان , آیات قران , نماز , روزه و ... که چنین شخصی کافر است .
زیرا الله متعال در قران می فرماید :
و اگر آنان را بازخواست کنی (که چرا چنین سخنانی گفتهاید)، می گویند: ما فقط شوخی و بازی می کردیم. بگو: آیا الله، و آیات و پیامبرش را به مسخره می گیرید؟ عذر و بهانه نیاورید؛ بهراستی پس از ایمانتان، کفر ورزیده اید. اگر گروهی از شما را ببخشیم، گروه دیگری را عذاب خواهیم کرد؛ چرا که مجرم بوده اند.
سوره ی توبه آیات 65 و 66
از ابن جریر و ابن ابی حاتم و ابوشیخ و غیر از اینها از عبدالله بن عمر روایت است که گفتند :
در غزوه ی تبوک در مجلسی مردی به شوخی گفت : قاریان قران را ندیدم الا اینکه در خوردن راغب هستند و در حرف زدن دروغگو و در هنگام رویارویی با دشمن ترسوترین هستند و مردی در همان مجلس گفت : دروغگو ! تو منافق هستی و قضیه را برای رسول الله علیه الصلاة و السلام بازگو کرد که آیات بالا نازل شد .
در نتیجه آنها کافر شدند زیرا در حال شوخی با اصحاب بودند . الله متعال، کسانی را که آیات او را به بازی و مسخره میگیرند، به عذابی خوارکننده، تهدید نموده و فرموده است:
و چون چیزی از آیاتمان را دریابد، آن را بهمسخره میگیرد؛ چنین کسانی عذاب خفتباری (درپیش) دارند.
سوره ی جاثیه آیه 9
منظور از آیات الهی، رهنمودها، حجتها، اوامر و نواهی خداوندی است زیرا اینها بخشی از دین هستند . و فرشتگان , انبیاء , نماز و روزه و ... نیز جزو دین و از آیات الهی هستند زیرا در بالا دانستیم که رسول الله علیه الصلاة و السلام چیزی نمی گوید مگر اینکه به آن وحی شده است و لذا همه ی آنها جزو آیات الهی هستند زیرا فرشتگان را پیامبر به ما معرفی کرده است و یا نماز خواندن و هر چیز دیگری که در دین است .
ایمان، به بندهی مؤمن اجازه نمیدهد که پیامبرش یا دینش را بهریشخند بگیرد؛ ولی وقتی ایمان، ضعیف باشد، انسان گفتن سخنان کفرآمیز را بهشوخی میگیرد و به نامِ شوخی، سخنان کفرآمیزی میگوید.
مسخره کردن دین الهی، یکی از نشانههای کافران است؛ الله متعال میفرماید:
و هنگامى كه تو را مى بينند، فقط مسخره ات مى کنند (و مى گويند:) آيا اين، همان شخصی است كه الله، او را به عنوان پيامبر برانگيخته است؟!
و از دیگر ویژگی های منافقان در قران این است که :
بدکاران همواره به مؤمنان میخندیدند و چون از کنارشان میگذشتند، آنان را با اشارهی چشم و ابرو به مسخره میگرفتند. و آن گاه که نزد خانوادهی خویش باز میگشتند، به ناز و نعمتی که داشتند (و به سبب مسخره کردن مؤمنان) شادمان میگشتند. و هنگامی که مؤمنان را میدیدند، میگفتند: اینها واقعاً گمراهند. در صورتی که به نگهبانیِ مؤمنان، فرستاده و گماشته نشده بودند.
همچنین سوره ی مطففین آیات 29 تا 36
و اما مسخره کردن به دو نوع آشکار و کنایه تقسیم بندی می شود :
اول: مسخره کردن آشکار؛ مانند سخنی که منافقان گفتند و دربارهی آنها، آیههای مذکور، نازل شد؛ آنها، پیامبر علیه الصلاة و السلام و یارانش را با عباراتی چون پرخور، دروغگو و بزدل به ریشخند گرفتند. یا مانند سخنِ آن دسته از آنها که میگویند: این، دینِ بیپایه یا دین احمقانهای است!
دوم: استهزای غیرآشکار با اشارهی دست یا ادا و اطوار در هنگام تلاوت قرآن کریم یا مطالعهی سنت پیامبر علیه الصلاة و السلام یا مشاهدهی شعایر دینی یا بلند کردن صدا در برابر صدای تلاوت قرآن یا هنگامی که احادیث نبوی قرائت میشود بهقصد استهزا یا بیاحترامی به کتاب و سنت؛ زیرا استهزا و بیاحترامی، یکی است و این، مسألهای به گستردگی دریایی بیکران میباشد.
مسألهی استهزا بهاندازهای خطرناک است که الله متعال، از همنشینی با مسخرهکنندگان برحذر داشته و فرموده است:
و الله (این حکم را) در قرآن بر شما نازل کرده که چون شنیدید گروهی آیات الهی را انکار و استهزا می کنند، با آنان ننشینید تا آنکه به گفتار دیگری بپردازند؛ زیرا در این صورت شما نیز همانند آنان هستید. الله، همه ی منافقان و کافران را در دوزخ جمع می کند.
سوره ی نساء آیه 140
و اما مسخره کردن اصحاب دو گونه است :
نوعی از آن، بهاجماع امت، کفر و خروج از اسلام میباشد؛ مانند مسخره کردن عموم صحابه یا ناسزاگویی به همهی آنها به طور کلی یا متهم ساختن آنان به نفاق یا ارتداد .
نوعی که در آن شخص یکی از صحابه را نه به خاطر شخصیت و ویژگیهای اخلاقی و خدادادی اش، بلکه به قصد ضربه زدن به دین و پیامبر علیه الصلاة و السلام ، مسخره میکند، کافر است.
نوع دیگری از مسخره کردن صحابه یا ناسزاگویی به آنها، کفر نیست؛ ولی کسی که چنین رویکردی دارد، فاسق است و سزاوار مجازات؛ یعنی کسی که عدهی اندکی از صحابه، نه همه یا اکثریت آنان را مسخره میکند و آنان را به بُخل، کمعلمی و دیگر صفات زشت، متهم مینماید ، کافر نیست. منظور مسخره کردن یکی از صحابه بهخاطر شخصیت و ویژگیهای اخلاقی و خدادادی یا جسمی اش .
و اما مسخره کردن علما و نیکوکاران نیز دو حالت دارد :
اول: بهریشخند گرفتن خودِ آنها؛ مانند مسخره کردن ویژگی اخلاقی یا جسمیِ آنها. این، کفر نیست، بلکه حرام است؛ زیرا الله متعال میفرماید:
ای مؤمنان! هیچ گروهی نباید گروه دیگری را مسخره کند؛ چه بسا (آنها که مسخره میشوند) از اینها (که مسخره میکنند،) بهتر باشند. و نیز زنان نباید سایر زنان را مسخره نمایند. چهبسا زنانی که مسخره میشوند از زنانی که مسخره میکنند، بهتر باشند. و به عیبجویی از یکدیگر نپردازید و همدیگر را با لقبهای زشت صدا نزنید.
سوره ی حجرات آیه 11
دوم: هدف از مسخره کردن علما و نیکوکاران، بهریشخندگرفتن ، دینی است که آنها حاملِ آن هستند که همانطور که در بالا توضیح داده شد این، کفر و خروج از دایرهی اسلام است .
والله تعالی اعلم